Wat zal Biden betekenen voor het Amerikaans hoger onderwijs?

20 januari 2021, de dag dat Joe Biden zijn intrede zal doen in het Witte Huis, komt steeds dichterbij. Dat hij het roer wil omgooien is bekend, maar hoe zit het met het hoger onderwijs? In welke toestand laat huidig president Trump het onderwijs achter, wat moet er gebeuren, en vooral: hoe gaat Joe Biden het aanpakken? We kunnen dit alvast vertellen: het wordt geen eenvoudige taak.

Trump: vijand van het hoger onderwijs

Joe Biden staat voor een enorme uitdaging wat betreft hoger onderwijs. Zijn voorganger, huidig president Donald Trump, laat volgens critici een slagveld achter. Leon Botstein, rector van Bard College, blikt terug: 'Er is nog nooit een Amerikaanse presidentiële administratie zo vijandig geweest tegenover de fundamentele doelen van een universiteit als de Trump-administratie.'

Trump heeft de afgelopen vier jaar maar weinig aandacht geschonken aan het hoger onderwijs. James Stimson, professor politieke wetenschappen aan The University of North Carolina, merkt op dat Trump in zijn beleidsvoering enkel interesse toonde in commerciële onderwijsinstituties. Deze achteloosheid was volgens John Aldrich, professor politieke wetenschappen aan Duke University, problematisch, 'vooral ten opzichte van het steeds onbetaalbaarder worden van het hoger onderwijs voor meer en meer 18- tot 21-jarigen'.

Botstein somt nog meer problemen op: Trumps openlijk vijandige houding tegenover intellectuelen, het actief snoeien in de financiering van onderzoek en zijn agressieve rol in het beperken van visa voor internationale studenten. 'Alles bij elkaar was het niets minder dan een nachtmerrie.'

Het plan

In zijn Plan for Education Beyond High School doet Joe Biden zijn beleid voor hoger onderwijs uit de doeken. Het is duidelijk dat 'toegankelijkheid' het grootste doel is van de volgende president. Zo zal hij inzetten op community colleges en wil hij 'hoger onderwijs bereikbaar maken voor iedereen'.

Onder druk van de progressieve flank van de Democratische Partij, hoopt Biden ook de enorme studiekosten aan te pakken. Hierbij steunt hij op de College for All Act, een beleidsvoorstel uit 2017 van senator en presidentskandidaat Bernie Sanders. Biden beweert community college gratis te maken en de kosten van vierjarige opleidingen aan publieke scholen zullen voor gezinnen met een jaarlijks salaris onder de $125.000 betaald worden door de de federale overheid en de staten.

Na een weinig op de feiten gerichte administratie zal Biden meer beroep doen op deskundigen. Dat denkt ook Edie Goldenberg, professor politieke wetenschappen en overheidsbeleid aan de University of Michigan: 'Ik verwacht meer respect voor wetenschap en expertise.' Volgens Botstein zal dat zich ook vertalen in de financiering van onderzoek: 'Biden is altijd al een vriend geweest van universiteiten en onderzoeksinstituten in Amerika.'

De uitvoering

Met de verkiezing van Joe Biden is de strijd nog lang niet gestreden. In principe kan de Biden-administratie zorgen voor veranderingen in bijvoorbeeld de maandelijkse rekeningen van zo'n 42 miljoen lenende studenten. De 1,4 triljoen dollar die zij samen schuldig zijn hebben zij namelijk geleend van de federale overheid - waar Biden binnenkort aan het hoofd van zal staan. Het ligt binnen zijn bevoegdheden om die schuld eenmalig kwijt te schelden. Maar voor het leeuwendeel van het beleid zal het niet zo simpel zijn.

'Alles wat geld kost vereist een Democratische meerderheid in de Senaat, wat pas bepaald wordt na de verkiezingen van de twee senatoren in Georgia op 5 januari', zegt Robert Shapiro, 'professor of Government' aan Columbia University. Om dit te bereiken moeten de Democratische kandidaten in Georgia, Jon Ossoff en Raphael Warnock, de twee te verkiezen zetels in de Senaat winnen. Winnen de Republikeinen, David Perdue en Kelly Loeffler, één of beide zetels, dan hebben zij een meerderheid in de Senaat. En dan wordt het moeilijk voor Biden.

De vraag is in hoeverre er sprake zal zijn van samenwerking tussen Republikeinen en Democraten. Aldrich rekent er niet op: 'Hoe goed zijn plannen ook zijn, er bestaat geen kans dat hij ervoor kan zorgen dat die wetgeving wordt aangenomen met een Republikeinse Senaat in de weg.' De Democraten zijn er niet in geslaagd een overtuigende meerderheid te winnen in de Senaat en zijn waarschijnlijk al begonnen hun plannen te matigen. Maar, voegt Aldrich toe, 'de nationale overheid speelt slechts een kleine rol in het hoger onderwijsbeleid' in vergelijking met de individuele staten.

'Al deze voorstellen zullen worden uitgevoerd in samenwerking met zowel de staten als met de faculteiten en het personeel van scholen', belooft Biden. 'Docenten moeten een sleutelrol spelen bij beslissingen die invloed hebben op het leren en doceren.' Rector Botstein diende al een beleidsvoorstel in, maar 'of zij het een goed idee vinden is aan hen. Wij hebben maar zoveel invloed als de mate waarin de beleidsmakers geloven dat wij iets toe te voegen hebben.'

Biden gaat overigens vooral invloed kunnen hebben op openbare universiteiten, vertelt Botstein verder. Privé-universiteiten - dat zijn er net iets meer dan openbare universiteiten - kunnen enkel door middel van filantropie de financiële crisis het hoofd bieden.

Pogingen om de enorm gestegen studiekosten omlaag te krijgen zijn vaak mislukt: net als bij andere producten gaat de kwaliteit van universiteiten omlaag als de prijs gedrukt wordt. Daarnaast hebben verschillende staten zelf al met behulp van belastinggeld de studiekosten van hun universiteiten verlaagd, en zullen daardoor minder recht hebben op steun van de federale overheid dan staten waarin de belastingbetaler minder heeft moeten opdraaien voor het hoger onderwijs.

Toegankelijkheid in het hoger onderwijs gaat bovendien verder dan financiering. 'Amerika bevindt zich in een ongebruikelijke situatie: het hoger onderwijs is van zeer hoge kwaliteit, maar het lager en secundair onderwijs is verschrikkelijk. Als je toegang tot hoger onderwijs wil verbeteren, moet je eerst het secundair onderwijs verbeteren', vertelt Botstein.

Een leerkracht in het Witte Huis

Sinds Eleanor Roosevelt de wereld rondreisde om de rechten van de mens te verdedigen, is de rol van First Lady veel actiever en belangrijker geworden. In de laatste eeuw hebben de meeste First Ladies zich tijdens de termijn van hun echtgenoot ingespannen voor beleidsdomeinen die hen na aan het hart lagen. Dat zal met Jill Biden in het Witte Huis niet anders zijn. Met haar ervaring als leerkracht en onderwijsexpertise zal ze waarschijnlijk hard doorwegen op het onderwijsbeleid.

Jill Biden werd op 55-jarige leeftijd doctor in de onderwijskunde met een eindwerk getiteld Student Retention at the Community College: Meeting Students' Needs. Daarvoor heeft ze voornamelijk lesgegeven in community colleges, universiteiten die heel wat democratischer zijn dan de Ivy League-scholen en de prestigieuze privé-instituten. 'Ze zal vertegenwoordigen wat altijd al vertegenwoordigd zou moeten geweest zijn, namelijk hoger onderwijs dat kwalitatief én toegankelijk is', meent Botstein.

Daarnaast heeft ze ervaring in het bijzonder onderwijs. Zo heeft ze lesgegeven in een psychiatrisch ziekenhuis en aan mensen met een mentale beperking. Ook dat zal waarschijnlijk een van haar speerpunten zijn.

'Het feit dat de First Lady zelf een leerkracht is zal van onderwijs een prioriteit maken voor deze administratie', stelt Marc Hetherington, professor in de politieke wetenschappen aan The University of North Carolina at Chapel Hill. Volgens Botstein zal Jill Biden ook een belangrijke symbolische rol spelen: 'De president en familie ageren als symbolen voor Amerika. Geen twijfel mogelijk dat ze een zeer welgekomen verandering zal betekenen in die symboliek.'

Wat vaststaat is dat de Secretary of Education of onderwijsminister, waarvoor op moment van publicatie nog geen kandidaat bekend was, Jill Biden niet zomaar zal kunnen negeren. Het presidentiële paar is het alvast over één ding eens: 'Ik hoor het opnieuw en opnieuw en opnieuw: weg met Betsy DeVos', zei de toekomstige First Lady in een verwijzing naar de huidige Secretary of Education.

Internationale studenten

Internationale studenten waren een vaak terugkomend doelwit van de Trump-administratie, van kortere visatermijnen tot verstrengde voorwaarden voor een tijdelijk verblijf. In oktober hebben 1100 internationale studenten hun werkvergunning nog ingetrokken gezien, omdat het tewerkstellingsprogramma dat deze vergunningen aanbood, Optional Practical Training (OPT), jobs zou afnemen van Amerikanen.

Voor zij die hopen de Atlantische Oceaan over te steken voor een studie of onderzoek, is de overwinning van Biden dan ook goed nieuws. 'Hij zal het waarschijnlijk makkelijker maken voor internationale studenten en immigranten - vooral dan de zogenaamde DREAMers - om te verblijven in de VS en financiële steun te krijgen die vergelijkbaar is met die voor gewone burgers', zegt Aldrich.

Daarvoor is een soepel visabeleid essentieel. Botstein: 'Er zullen dramatische veranderingen gebeuren in immigratie- en visabeleid, met een impact op hoger onderwijs.' Gastvrijheid zal de Biden-administratie kenmerken, stelt Goldenberg. 'En universiteiten moeten daarbij mee op de eerste lijn staan', voegt Botstein toe.