Twee jaar Brexit: academische wereld op stelten gezet

Sinds de Brexit is de betrokkenheid van het Verenigd Koninkrijk bij academische uitwisselingsprogramma's met Europa sterk teruggeschroefd. Het land heeft zich voor een groot stuk afgesneden van de internationale netwerken in Europa, ook op academisch vlak. Veel participaties van het VK blijven bijgevolg onzeker.

Universiteiten zijn druk bezig met akkoorden te sluiten en oplossingen te zoeken voor onder meer Erasmus+ en Horizon Europe. De KU Leuven probeert haar hechte banden met Britse universiteiten aan te houden. Een Leuvense delegatie is onlangs nog op bezoek geweest in Edinburgh voor een samenkomst rond het UNA Europa programma.

Zoals Zwitserland

Volgens Peter Lievens, vicerector internationaal beleid aan de KU Leuven, helpt de universiteit studenten nog steeds door beurzen uit de delen. Bart Hendrickx, hoofd van academische diplomatie aan de KU Leuven, stelt dat Leuvense studenten die een uitwisseling naar het VK willen ondernemen, op die manier gedekt zijn tot 2027. 'Het is een beetje hetzelfde als met Zwitserland en andere landen buiten de Europese Unie', vertelt Lievens. 'We sturen er nog steeds studenten naartoe.'

De universiteit hamert op het belang van de interuniversitaire banden. Zo is er vorig jaar een delegatie uitgezonden naar alle Britse partners van de KU Leuven.

Bilaterale akkoorden

KU Leuven is niet bij de pakken blijven zitten en werkt proactief aan oplossingen. Zo wordt er gezocht naar alternatieven voor Erasmus. Nieuwe bilaterale akkoorden met internationale instellingen, opgesteld door individuele faculteiten, bieden nu al een oplossing.

Volgens Bart Hendrickx moet de balans tussen het aantal uitgestuurde en ontvangen studenten wel worden aangepakt. In Leuven werden slechts 670 Britse studenten ontvangen de afgelopen vijf jaar, terwijl dubbel zo veel Leuvense studenten het kanaal overstaken.

'Ik zie nog steeds een positieve toekomst voor academische samenwerkingen, aangezien die banden heel belangrijk zijn voor beide partijen.' Volgends Hendrickx is het enkel de politiek die nog moet volgen. 'De Britse universiteiten zijn heel enthousiast over Europese banden.'

Verlies van knowhow

Een ding is wel duidelijk: gezamenlijk onderzoek dreigt verloren te gaan. 'We moeten ons richten naar een nieuwe modus operandi, dat kan niet anders', aldus Hendrickx. Met het wegvallen van Europese financiering bestaat het gevaar van verlies van knowhow en een daling van onderzoekskwaliteit.

Een medewerker verantwoordelijk voor onderzoeksfinanciering gebruikt de metafoor van een Europese enveloppe met geld. 'Omdat het Verenigd Koninkrijk er niets meer insteekt, kan ze er ook niets uit halen.' 'We moeten laten doordringen dat het niet alleen gaat om Britse universiteiten. Het draait om de kwaliteit van het onderzoek in Europa tout court', alarmeert Hendrickx.

Gaten in het budget

Ook voor Britse studenten is de situatie niet rooskleurig. Een doctoraatstudent archeologie aan de Universiteit van London getuigt: 'Sinds we door de Brexit Europese financiering zijn verloren, konden die gaten in het budget niet gevuld worden met eigen middelen. Onze mogelijkheden zijn enorm aangetast.'

Ook de werklast neemt toe: 'We moeten nu meer taken naast onze functie vervullen omdat er geen budget is om extra personeel aan te werven.' Ze besluit: 'Het vormt een veel groter probleem dan we eerst realiseerden.'