Stormt het in Boedapest, dan miezert het in Leuven

Maandag werd in Hongarije een omstreden wet ondertekend die de voortzetting van de Central European University (CEU) zo goed als onmogelijk maakt. Die universiteit werd in 1991 opgericht door de Amerikaans-Hongaarse zakenman en filantroop George Soros. Met de nieuwe wet zou de op papier Amerikaanse universiteit via bilaterale akkoorden ook in de VS een campus moeten hebben en dat ten laatste tegen september.

Een haast onmogelijke opdracht die de toekomst van de prestigieuze leerinstelling in ernstig gevaar brengt. Protest bracht zondag, een dag voor het onderteken van de wet, nog duizenden mensen op de been in Boedapest.

Openheid

Dat de Hongaarse regering nu de CEU viseert komt niet echt als een verrassing in het land waar premier Viktor Orban een conservatief anti-immigratiebeleid voert.

‘Oprichter Soros is ook de man achter Open Society, een internationale stichting die pleit voor open, multiculturele democratieën’, zegt Peter Van Kemseke die in Leuven les geeft in de opleiding European Studies en ook al enkele gastlessen aan de getroffen CEU gaf. ‘Die filosofie van openheid voel je ook in de universiteit waar ze de bui al voelden hangen toen Orban in zijn state of the union in februari fel afgaf op de zogenaamde linkse media en mensenrechtenorganisaties die de deur zouden openzetten naar massamigratie. De CEU zelf is trouwens ook een diverse verzameling van Hongaarse en internationale studenten en docenten.’

KU Leuven opvallende afwezige

Terwijl de onrust in de straten van Boedapest toenam, publiceerde de CEU op zijn website ook een lijst met enkele honderden universiteiten, binnen en buiten Europa, die de geviseerde leerinstelling publiekelijk steunen. De universiteiten van Leiden en Amsterdam plaatsten op hun webstek zelfs een open brief met de vraag om politieke inmenging van de Hongaarse regering achterwege te laten.

Hoewel in de lijst geen enkele Belgische universiteit terug te vinden viel, was de KU Leuven toch wel de opvallendste afwezige. Onze alma mater toonde zich in het verleden al een hevig voorvechtster van waarden als academische vrijheid maar bleef bij deze kwestie merkwaardig afzijdig. Des te opmerkelijker is de windstilte nadat de KU Leuven vorig jaar nog een samenwerkingsakkoord (Central Europe Leuven Strategic Alliance) sloot met enkele Centraal-Europese universiteiten waaronder drie Hongaarse.

In een reactie aan onze redactie wordt ook verwezen naar die samenwerking. ‘De Central European University is integraal onderdeel van de werking van onze partners. De ervaring leert dat CEU goed geïntegreerd is in het Hongaarse universitair systeem en dat deze universiteit een onmisbaar lid van de plaatselijke academische gemeenschap geworden is. Dat zou ook zo moeten blijven’, klinkt het bij de KU Leuven.

Op de vraag waarom Leuven zich nog niet openlijk uitsprak over de kwestie of niet terug te vinden was in de lijst, kwam geen duidelijk antwoord. Wel benadrukt de universiteit dat politieke en ideologische conflicten de principes van academische excellentie, onafhankelijk onderwijs en onderzoek niet in de weg zouden mogen staan.

Plicht tot optimisme

Hoe het nu verder moet met de CEU blijft koffiedik kijken. Onder andere de Europese Commissie buigt zich over de vraag of de Hongaarse wetgeving in lijn is met de Europese wetgeving en enkele Europese commissarissen lieten zich al erg kritisch uit over de Hongaarse maatregel. Van Kemseke die af en toe nog naar Hongarije afreist merkt hoe het land gepolariseerd is. ‘Er is een grote groep jongeren die zich niet zomaar neerlegt bij de opkomst van een sterk nationalisme en patriotisme. Die groep zal vroeg of laat haar verantwoordelijkheid moeten nemen, wil het de situatie veranderen. Of ik optimistisch ben? Optimism is a moral duty. Ik blijf hopen.Al is ermeer nodig dan hoop alleen. Solidariteit vanuit de rest van Europabijvoorbeeld.'