Schaapjes tellen op de campus

Ongeveer een jaar geleden kreeg in Zweden, en al snel wereldwijd, de klimaatbeweging een nieuwe impuls. Onder leiding van Greta Thunberg toonden jongeren massaal hun ongenoegen met zwakke ambities door te staken voor het klimaat. In september stroomde een deel van die jongeren door naar de universiteiten. Het is duidelijk dat ze van die instellingen ook initiatieven verwachten. De meeste universiteiten hebben ambitieuze toekomstplannen, maar sommige maakten het al concreet.

Gent onder de zeespiegel

Naar aanleiding van de VN-klimaattop werden begin december rode lijnen aangeplakt op de campus van de UGent. Op een hoogte van 2 meter werd plakband aangebracht, symboliserend voor een stijgende zeespiegel. Het initiatief ging uit van de universiteit en kaderde binnen het project 'Oceans are rising, so get informed'.

Koen Meirlaen, de initiatiefnemer van de campagne, benadrukt dat de oceanen geen twee meter gaan stijgen in tien jaar. 'Maar onze uitstoot de komende tien jaar zal heel bepalend zijn voor het verdere verloop van de zeespiegelstijging.' De rode lijn moet mensen dus vooral doen nadenken.

Het initiatief binnen de universiteit ging uit van Green Office. Studente Heleen Schockaert werkt verder ook aan een maandelijkse podcast in verband met klimaatopwarming. De actie draait duidelijk niet enkel om bewustwording, maar ook om het aanbieden van adequate informatie.

'Een universiteit moet niet enkel grondig onderzoek leveren, maar de wetenschappelijke feiten ook uitgelegd krijgen', aldus Riet Van de Velde, milieucoördinator van de UGent. De rode lijnen zijn inmiddels op de meeste gebouwen weggehaald, maar de Gentse cultuurhuizen zijn op hun beurt op de kar gesprongen. Verschillende huizen hangen rode lijnen op, als lokaas voor de wetenschap.

Totaalpakket in Parijs

De universiteit van Nanterre was de eerste universiteit in Frankrijk die het label écojardin in ontvangst mocht nemen. Een jaar geleden kende de staatssecretaris voor ecologie hun nog de 'Verantwoordelijke Campustrofee' toe.

Als je de campus van de universiteit gadeslaat, is dat niet verwonderlijk. 33% van de campus, goed voor maar liefst tien hectare grond, is bedekt met groen. De universiteit heeft meer dan drie kilometer aan hagen, en onderhoudt dit alles zonder enig chemisch product te gebruiken.

Naast een uitgewerkt afval- en energiebeleid, legt de universiteit zich ook toe op biodiversiteit. Ze hebben bijenkasten op de campus staan en een eigen composthoop voor al het universitaire groenafval. Verschillende stukken natuur worden met ecologische verbindingen aaneengesloten. Tussen de universiteitsbibliotheek en de kantine heeft de universiteit ook een deeltuin ingericht. Daar kunnen studenten, werknemers en buurtbewoners groenten kweken.

Het ecologische project kadert binnen een breder beleid dat focust op inclusie en leefbaarheid. Zo is er ook een 'solidaire' winkel op de campus om aan studenten met financiële moeilijkheden tegemoet te komen. De opvallende schapen van de 'ferme du bonheur' dienen een dubbel doel.

Volgens het tuinpersoneel is hun aanwezigheid op de campus niet enkel aangenaam voor de studenten, maar ook nuttig: hun uitwerpselen zijn natuurlijke meststoffen en verrijken zo de bodem van de campus. 'Een grasmaaier vervangen ze niet volledig, maar ze perken de graszones wel in', zegt Stéphane Brette, vicevoorzitter Patrimonium en Ecologische transitie aan de universiteit. Anderzijds knabbelen ze ook aan heggen, struiken en bloemenweides.

De universiteit probeert de studenten zoveel mogelijk te betrekken, maar geeft toe dat veel studenten zich waarschijnlijk niet voor de ecologische initiatieven interesseren. Toch vinden veel projecten omtrent biodiversiteit hun wortels in studentenverenigingen, aldus Brette.

'In grote structuren zoals onze universiteit kan er al snel weerstand geboden worden tegen veranderingen in technische diensten. De vraag en de druk van de studenten laat ons toe om de ecologische beleidslijnen makkelijker te verleggen.'

De universiteit biedt ook een fonds aan om studenteninitiatieven te kunnen ontwikkelen. 'En in ieder geval geniet elke student van de unieke landschapskwaliteit van onze campus', concludeert Brette.

Noodtoestand in Belfast

De School of Architecture aan de Queen’s University in Belfast vindt dat architecten een fundamentele rol spelen in de aanpak van de klimaatproblematiek. 'Architecten hebben de kennis, de inzichten en de vaardigheden om de CO2-uitstoot te verminderen', luidt het.

Bovendien hebben ze met hun gebouwen een langdurige impact op onze leefruimtes. Daarom kondigde de universiteit eind september een klimaatnoodtoestand af. Concreet betekent dit dat in elke module klimaatactie wordt geïntegreerd. Daarnaast worden alle universitaire onderzoekspraktijken geoptimaliseerd om zo weinig mogelijk ecologische schade te berokkenen.

'Het is van cruciaal belang dat de mensheid op een andere manier gaat leven om de duurzaamheid van onze planeet op lange termijn te waarborgen', aldus Faculty Pro-Vice-Chancellor Mark Price. De maatregel is verregaand, maar is met een optimistische ingesteldheid genomen. 'De architecten en bouwmanagers van morgen kunnen onze wereld echt veranderen.' De tijd zal moeten uitwijzen welke impact deze maatregelen zullen hebben.

Minder vlees in Cambridge

Verschillende universiteitskantines beperken ook hun vleesaanbod. De universiteit van Cambridge was de eerste universiteit die rood vlees van het menu bande in 2016. Hoewel dit verbod niet voor alle aangelegenheden geldt, meent de universiteit dat ze haar ecologische voetafdruk per kilogram eten met 33% heeft gereduceerd door rood vlees en niet-duurzame vis van het menu te schrappen.

TUCO, The University Caterers Organisation, meldde eind vorig jaar dat er steeds meer vraag is naar vegetarisch en veganistisch eten op universiteitscampussen. Ook de Universiteit Goldsmiths in London stopt dit academiejaar met rundsvlees aan te bieden. Voorlopig hebben we geen weet van een volledig vegetarische campus.