Reportage: Studenten in buitenland in het ongewisse na pandemie

In crisistijden polst Veto - van achter de bureau - bij Vlaamse studenten in het buitenland: sommigen zijn verknocht aan het land waar ze studeren of stage lopen en blijven. Maar vele anderen zijn al terug naar België gekeerd op advies van hun onderwijsinstelling en van de regering. Toch verliep dat niet altijd even vlot: vooral met de communicatie schortte er hier en daar aanvankelijk wel wat.

Verrast door corona

In de VS, in New York, lopen Jonas M., student Politieke Wetenschappen aan de KU Leuven, en Jonas S., student Global Business Management aan de VIVES hogeschool in Brugge, stage aan de algemene afvaardiging van de Vlaamse regering. De coronacrisis is er minder snel voelbaar volgens hen. 'Het besef was eigenlijk pas echt tot mij doorgedrongen toen Trump zijn travelban voor heel Europa afkondigde', zegt Jonas M.

In Zweden drong het besef ook laat door zegt Lisa V.d.A., geschiedenisstudente aan de KU Leuven, vanuit Uppsala. 'Zweden doet eigenlijk niets, het neemt niet echt maatregelen.' En dat met toch al 2500 bevestigde besmettingen (dit cijfer ligt intussen hoger, red.).

Marie V.L. studeert Arabistiek aan de UGent en sinds eind januari aan het NVIC in Egypte, een participatie tussen acht Vlaamse en Nederlandse universiteiten in Caïro met de Universiteit Leiden als superviserende instelling. Ook voor haar kwam de communicatie vanuit België als een volkomen verrassing, vertelt ze: 'Mensen waren daar helemaal niet zo serieus mee bezig als hier in België.'

Ook in het Verenigd Koninkrijk schoot men veel trager in gang dan in België. 'Ik had wel angst voor besmetting,' zegt Chloë A., studente Rechten aan de KU Leuven, 'omdat men in Londen eigenlijk niets deed.' Zij volgt nu bijna een jaar les aan de Queen Mary University of London. Een andere student was minder gewaarschuwd door deze lakse houding. 'Ik voelde mij eerlijk gezegd helemaal veilig, totdat iedereen vanuit België begon aan te dringen om terug te komen', zegt Lukas H., student Internationaal Ondernemen aan de KdG Hogeschool Antwerpen.

Onder controle

Vanuit Vietnam - waar Sara C., studente Marketing aan Artevelde Hogeschool, een jaar studeerde en nu stage loopt in een bedrijf - horen we dan weer dat het coronavirus daar onder controle is. Er zijn veel minder besmettingen, al is de gezondheidszorg er wel minder kwaliteitsvol dan in België. Maar ook zij had de ernst van de situatie pas door toen ze berichten uit België te horen kreeg.

Maaike D.G. loopt in Suriname stage als leerkracht secundair onderwijs Wiskunde en Informatica, samen met vier medestudenten van de UCLL, waarvan er twee lager onderwijs en de overige twee kleuteronderwijs studeren. 'Suriname handelt vooral preventief. Er zijn nu vier gevallen van corona', zegt ze. Scholen en niet-essentiële winkels zijn er toe, de grenzen stilaan gesloten. Een beperkt aantal vluchten vliegt nog af en aan.

'De maatregelen werden eigenlijk eerder genomen in Polen dan in België', begint Sander V. I., student Internationale Politiek aan de KU Leuven, op vrijwillige stage op de Belgische ambassade in Polen. Op 6 maart al kondigde de Poolse regering een mogelijkheid tot quarantaine aan, waarna het hamsteren er vroeger begon dan hier in België.

'Heel onverwachts zagen we dat rekken plotseling leeg waren: bloem, deegwaren, beschuiten, toiletpapier', getuigt Sander. 'De maandag daarop namen de universiteiten hun maatregelen.' Net als in Vietnam zijn er minder besmettingsgevallen, maar is er wel de zwakke gezondheidszorg.

De ene dag blijven, de andere terug moeten keren

'Egypte is een land met enorm veel problemen, dus ik kan mij inbeelden waarom ze ons daar weg wilden', zegt Marie. Maar de communicatie was voor haar suboptimaal. Toen zij twee weken geleden bericht kreeg dat de lessen niet meer doorgingen, leek het nog 'een dag of twee geen school'. Wanneer dan plots de boodschap - opgedragen vanuit Leiden - kwam dat alle lessen van het semester geannuleerd waren en ze onmiddellijk terug moest komen, was ze in de war.

'We kregen paniekmails van onze directeur met de boodschap dat we niet konden blijven', vertelt ze. Want "als het coronavirus hier uitbreekt, dan hebben de ziekenhuizen daar zeker niet de capaciteit voor om dat op te vangen" werd haar gemaild. Het stoorde haar vooral dat de boodschap snel veranderde. 'Eerst mocht ik blijven op eigen risico, maar twee uur later klonk het: "Jullie moeten nu tickets kopen." '

Ook bij Lukas werd de druk om te vertrekken van de ene op de andere dag een stuk groter. Op 14 maart kreeg hij te horen dat enkel stagiairs en buitenlandse studenten in landen met een zwakke gezondheidszorg meteen terug dienden te keren naar België. De dag daarna werd plots meegedeeld dat ook alle anderen op buitenlandse stage best terugkwamen.

De communicatie die hierop volgde verliep dan weer wel vlot: 'Ik werd opgebeld door een medewerker van de hogeschool om mijn vertrek op te volgen. Die vroeg waar ik zat, hoe ver ik stond met het boeken van mijn ticket en wanneer ik zou aankomen in België.'

Eenheidsworst

Maaike ervoer ook communicatieproblemen. Zelf heeft ze geen persoonlijke mails gehad tot ze zelf contact opnam, maar ook haar collega's van het kleuteronderwijs niet. 'Maar die van de lagerschoolopleiding werden meteen gebeld om te bespreken dat ze zo snel mogelijk naar huis moesten komen.'

Het meest vervelende vond ze dat informatie snel kon veranderen, via algemene mails verliep, en voor haar medestudenten dan nog eens verschillend was: 'We studeren allemaal aan de UCLL en alle drie de groepen hebben verschillende richtlijnen gekregen of verschillende boodschappen qua strengheid.'

Sara moest het ook stellen met algemene mails. Twee weken geleden kreeg ze voor het eerst een mail van Artevelde met de melding dat alle lessen in België waren opgeschort. Pas na enkele dagen liet Artevelde weten wat men, op basis van het advies van de overheid, voor haar in petto had.

Dat was verwarrend, zegt ze: 'Ik kreeg plots allerlei mails die aan alle studenten gericht waren, omdat ze zo snel mogelijk iedereen wilden informeren.' Ze skypete met haar coach, want 'die was direct bereikbaar'. Uiteindelijk besliste ze samen met haar ouders dat ze er veilig was voor lange tijd.

Bij Chloë zien we opnieuw hetzelfde stramien: 'We hebben contact gehad met je partneruniversiteit en momenteel is het nog niet nodig om terug te keren', kreeg zij te horen. Twee dagen later ontving ze een heel andere mail. 'Er stond niet echt in dat ik terug moest komen, maar het was wel duidelijk dat het geen goede optie was om te blijven.'

Ze moest ook zelf naar de Erasmusdienst van Rechten sturen voor een bevestiging dat ze in België kon afstuderen. Haar vragen werden nadien wel snel beantwoord, maar de aanvankelijke communicatie was chaotisch. 'Het enige is nu nog de examens. Daar hebben we echt nog geen flauw idee van hoe die gaan verlopen. Maar het geeft wel wat stress', geeft Chloë nog mee.

Toch niet al kommer en kwel

De KU Leuven zond, namens rector Luc Sels, ook algemene mails aan alle studenten in het buitenland: eerst een met vier scenario's, waarover we vorige week berichten. Nadien volgde een mail dat enkel de studenten die lange tijd 'veilig en comfortabel' waren, op hun studie- en/of stageverblijf mochten blijven.

Lisa was dan ook blij met de communicatie: 'Eergisteren vroegen ze nog of er iets veranderd was aan de situatie en of alles in orde was of ik iets nodig had.' Toch had ook zij, net als Chloë en Maaike, niets ontvangen van de stagecoördinator in Leuven op de algemene mails na.

Veel commentaar valt er bij Jonas M. en S. evenmin op te merken over de communicatie van de universiteit. 'Ik vind eigenlijk dat de KU Leuven dat redelijk goed heeft gedaan', zegt Jonas M. Hij werd eerst via e-mail aangeraden om terug te komen naar België, uit voorzorg dat dit later bemoeilijkt zou worden. Vervolgens werd hij in contact gebracht met zowel de faculteit Sociale Wetenschappen als een speciale dienst voor corona aan de KU Leuven om de details te bespreken.

De student beslist

Uiteindelijk beslisten alle studenten zelf of ze bleven of niet; de instellingen kunnen hen niet verplichten. Lisa, Sara, Maaike en Jonas M. bleven. De rest keerde terug. Bij Maaike was er wel nog een haar in de boter. Ze stuurde uiteindelijk zelf nog een mail dat ze zou blijven.

'Toen kreeg ik de vraag of ik wou skypen. Ze zeiden me dat iedereen wegging en tegen mijn zin heb ik dan omgeboekt.' Dat kon nog gratis, maar extra kosten moest ze zelf betalen. Omdat er zoveel mensen teruggingen waren alle normale vluchten weg en zou ze 1800 euro extra hebben moeten betalen. Daarop boekte ze weer om naar haar oorspronkelijke vlucht en besloot ze te blijven. 'Maar twee van de meisjes hadden omgeboekt voor respectievelijk 1000 en 530 euro en konden dan niet meer terug omboeken zoals ik.'

Wat ook opvalt, is dat bijna alle studenten hun stages of studies in principe succesvol kunnen afronden, dikwijls online. Sara: 'Ze nemen op mijn werkplek de temperatuur, we dragen maskertjes en wassen onze handen geregeld. Dat lukt eigenlijk allemaal perfect hier.'

Hierover loopt de communicatie dus een pak vlotter. Al zijn vooral de examens nog een groot vraagteken.