'Recent wilden bepaalde politieke krachten de EU verlaten. Vandaag is dat niet langer het geval'

Ondanks de drukke agenda van Roberta Metsola, maakt ze tijd vrij om voor Veto enkele actuele topics te bespreken. De beëindiging van de oorlog in Oekraïne als topprioriteit, het spook van extreem-rechts populisme dat door Europa waart en de rol van de EU tussen hedendaagse grootmachten: niets blijft onbesproken.

De oorlog in Oekraïne en de energiecrisis hebben het belang van Europese samenwerking aangetoond voor de stabiliteit van het continent. Hoe kunnen de lidstaten die samenwerking onderling versterken, terwijl euroscepticisme en extreemrechtse, populistische partijen de kop opsteken?
Roberta Metsola: 'Allereerst, ik had nooit verwacht dat er opnieuw oorlog zou uitbreken op ons continent: die heeft de geopolitieke situatie compleet gewijzigd. Het beëindigen en winnen van deze oorlog door Oekraïne blijft de eerste prioriteit van de EU. Onze inspanningen om dat te bereiken, kunnen we op geen enkel moment verzaken. We moeten Oekraïne blijven steunen, zowel op financieel, politiek, humanitair als militair vlak.'

'Deze crisis heeft ongetwijfeld een meer verbonden EU geschapen. We hebben de gemeenschappelijke dreiging het hoofd geboden met een nooit eerder geziene snelheid en eensgezindheid. Terwijl we Oekraïne steunen, hebben we beslissende stappen ondernomen in de vermindering van onze energieafhankelijkheid van autocratische, derde landen.'

'De EU is vandaag dus sterker dan op 24 februari 2022 (de dag waarop de oorlog in Oekraïne uitbrak, red.). Er is grote publieke steun voor onze collectieve reactie. Dat zien we in het Europees Parlement, waar er een quasi-unanimiteit is voor al onze beslissingen ten voordele van Oekraïne.'

Vormen extreemrechtse partijen dan nog een bedreiging voor de interne samenwerking van de EU?

'Enkele jaren geleden suggereerden een aantal politieke krachten dat het aangewezen was om de EU te verlaten. Vandaag is dat niet langer het geval.'

'Een meerderheid van de EU-bevolking wil meer EU; een steeds toenemend aantal landen ziet de EU als een baken van hoop, vrede en vrijheid, en wil dan ook toetreden tot de EU. Bijgevolg zou ik zeggen dat de verschillende crisissen die de EU de afgelopen 15 jaar heeft doorstaan ons alleen maar sterker hebben gemaakt in plaats van ons te verzwakken.'

'Het Europees Parlement is een plaats voor debat en uiting van verschillende standpunten. Maar over de kernpunten heerst een sterk en constructief pro-EU centrum.'

Critici stellen dat de EU een bureaucratische en inefficiënte organisatie is. Kan de EU de roep om een federale beslissingsstructuur aan te nemen blijven weerstaan in de toekomst? Of is het wenselijker om te evolueren naar een model, gelijkaardig aan dat van de Verenigde Staten van Amerika (VS)?

'Ik heb een afwijkende mening over deze kwestie en ben ervan overtuigd dat de EU een succesverhaal is. We moeten daarvoor alleen maar kijken naar alles wat we de afgelopen 70 jaar hebben verwezenlijkt. Zo hebben we recentelijk serieuze, globale uitdagingen zoals bijvoorbeeld de COVID-19-pandemie het hoofd geboden.'

Welke factoren verhinderen een efficiëntere werking van de EU?

'Er zijn evidente verschillen tussen de EU en de VS: de EU telt 27 lidstaten met verschillende talen, alsook verscheidene politieke, sociale en culturele contexten. We moeten onszelf niet vergelijken met andere landen, maar blijven werken aan een sterkere en betere EU. We moeten eerlijk zijn over onze successen en onze mislukkingen, zodat we daaruit kunnen leren.'

Wat is volgens u de oorzaak van euroscepticisme? Hebben recente politieke uitdagingen, zoals immigratie en de pandemie negatieve gevoelens tegenover de EU aangezwengeld?

'Er zijn verschillende oorzaken van euroscepticisme, die vaak gelinkt worden aan populisme, de valse hoop op gemakkelijke oplossingen en desinformatie. Desondanks geloof ik niet dat het euroscepticisme gelegitimeerd is: Europa is een betere plaats dan het 70 jaar geleden was.'

Hoe kunnen lidstaten euroscepticisme tegengaan in hun eigen nationale beleid?

'We moeten beter communiceren over de voordelen van EU-burgerschap en een constructief, pro-Europees centrum consolideren in de politieke arena. Dat vereist leiderschap.'

'We hebben mensen nodig die de politieke moed hebben om uitdagingen aan te pakken en ze te transformeren tot een positieve katalysator van verandering en versterking van onze Unie. Daarom moeten we het debat leiden in plaats van het onder de mat te vegen. Wees trots op en ijver voor Europese acties, waarden en verwezenlijkingen.'

Landen zoals Polen en Hongarije botsen met de EU omdat nationaal beleid, bijvoorbeeld over LGBTQ+-rechten, ingaat tegen de Europese waarden. Hoe kan de EU het hoofd bieden aan zulke discriminatoire maatregelen van haar eigen lidstaten?

'Ik wijs niet graag met het vingertje naar individuele lidstaten. Elke situatie moet in haar eigen context worden bekeken. Natuurlijk willen we verbetering. Het Europees Parlement zal altijd een bondgenoot zijn van elke lidstaat die de rechtsorde, de persvrijheid en het gevecht tegen corruptie respecteert en serieus neemt.'

'De rechtsorde vormt de basis van onze verdragen. Het is dan ook uitermate belangrijk dat alle lidstaten zich houden aan de verdragen, die ze tekenden toen ze toetraden tot de EU. De EU heeft een uitgebreid beschermingsmechanisme van die rechtsorde. Sinds 2021 bestaat er namelijk een bijkomend systeem dat optreedt wanneer een schending van de fundamentele beginselen de financiële belangen van de EU schaadt.'

Landen zoals China, Rusland en de VS worden steeds belangrijkere, economische wereldspelers. Welke positie neemt de EU in tussen zulke grootmachten?

'China is een belangrijke, globale actor, en er is veel ruimte voor verbetering in de relatie China-EU. Hetzelfde geldt voor eerlijke rapportering betreffende omgang met mensenrechten, gaande van Poetins onwettige agressie tegenover Oekraïne, tot de behandeling van de Oeigoeren als minderheid in Taiwan, Tibet en China.'

'Met betrekking tot handel dienen we meer te streven naar wederkerigheid. We horen onze bevoorradings- en onderaannemingsketens te herbekijken, zodat we geen bijkomende afhankelijkheden creëren ten aanzien van China. De Russische invasie heeft ook het belang van samenwerking tussen de EU en de VS aangetoond, aangezien beide kernspelers zijn in de "alliantie van de wereldse democratieën".'

Kunnen we onze rol op het wereldtoneel kwijtspelen? Zouden investeringen in een Europees leger en defensie de globale positie van de EU kunnen verzekeren op lange termijn?

'De agressie van Rusland tegenover Oekraïne heeft ons getoond dat we snel stappen moeten ondernemen in ons gedeelde veiligheids- en defensiebeleid. Het Europees Defensiefonds (EDF) is een goede start daarin, maar op zichzelf onvoldoende. Het EU-budget moet ons kerninstrument worden.'

'Daarnaast is het cruciaal dat de neuzen van alle lidstaten in dezelfde richting wijzen. Dat betekent dat we beter gebruik moeten maken van onze defensie-uitgaven om samen efficiënt te investeren. We moeten onze banden met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) aanhalen en samenwerken in plaats van wedijveren.'

Recentelijk is corruptie in het Europees Parlement aan het licht gekomen. Hoe kon dit gebeuren binnen de EU?

'Vanaf de eerste kennisname van het voorval heeft het Europees Parlement er alles in haar macht aan gedaan om te assisteren in de onderzoeksvoering, wat ze zal blijven doen. Er zal geen straffeloosheid zijn; niets zal onder de mat worden geveegd. We doen er alles aan om het vertrouwen in onze instellingen herop te bouwen'

'Momenteel werken we aan de implementatie van een uitgebreid pakket van hervormingen. Dat zet in op een versterking van de parlementaire middelen inzake transparantie, ethiek en procedures, alsook de verbetering van onze werkrelaties met derde landen. We moeten firewalls en alarmbellen installeren.'