artikel> Staat van academische vrijheid in China alarmeert Duitse hoger onderwijs
Rapport Duitse rectoren moet samenwerking met China bevorderen
Na de beruchte veiligheidswet voor Hongkong komt er een rapport van Duitse rectoren. Maar een krachtige veroordeling van de beperkingen inzake academische vrijheid blijft uit.
Dat de academische vrijheid in China op een vrij laag pitje zit, bewijst de Academic Freedom Index (AFi) van dit jaar, waar de volksrepubliek zich in de onderste regionen van de ranglijst manifesteert.
Vergeleken met vorige edities is er een aanzienlijke daling zichtbaar, in het bijzonder in Hongkong, en dat alarmeert ook instellingen in Europa. De Hochschulrektorenkonferenz (HRK), het Duitse verbond voor hogescholen en universiteiten, publiceerde daarom op 9 september een uitgebreid rapport met de bedoeling Duitse onderzoekers en onderwijzers ondersteuning te bieden bij samenwerkingen tussen Duitse en Chinese instellingen.
'Academische samenwerking met China is op veel gebieden aantrekkelijk, in sommige wetenschapsgebieden zelfs essentieel'
Woordvoerder HRK
Hoewel de HRK in april van dit jaar reeds een handleiding voor internationale coöperatie publiceerde, is het nieuwe rapport specifiek bedoeld om 'Duitse universiteiten en individuele universitaire leden bewust te maken van de centrale aspecten van de academische samenwerking met China', vertelt een woordvoerder van de HRK.
De afzonderlijke publicatie geeft blijk van de unieke positie die China momenteel inneemt in de internationale arena.
Men benadrukt het belang van deze samenwerkingen: 'Chinese universiteiten zijn belangrijke samenwerkingspartners voor Duitse universiteiten; bijna 1400 samenwerkingsovereenkomsten zijn hiervan het bewijs. Academische samenwerking met China is op veel gebieden aantrekkelijk, in sommige wetenschapsgebieden is het zelfs essentieel.'
'Universiteiten hebben een verantwoordelijkheid in het waarborgen van academische vrijheid om kwaliteitsredenen'
Robert Quinn, directeur Scholars at Risk
In het rapport wordt melding gemaakt van de toenemende moeilijkheden bij Duits-Chinese samenwerkingsactiviteiten: 'De Duitse universiteiten worden de laatste jaren in toenemende mate geconfronteerd met wettelijke eisen en organisatorische hindernissen aan Chinese zijde.'
Inhoudelijk gaat men weinig concreet in op mogelijke obstakels, al legt men wel nadruk op dialoog en het vrijwaren van de academische vrijheid. 'Het is belangrijk om proactief kansen te identificeren zonder de eigen waarden en normen in gevaar te brengen', zo stelt de HRK in haar reactie.
De vaagheid zou vooral een gevolg zijn van het gebrek aan hulpmiddelen die ter beschikking staan om de obstakels te verzoenen met het hoge belang van de samenwerkingen, aldus Robert Quinn, directeur van Scholars at Risk, een internationaal netwerk van academische instituties dat zich toelegt op het verdedigen van de academische vrijheid.
In een gesprek noemt Quinn onder de probleempunten strenge beperkingen op de verplaatsings- en reismogelijkheiden van uitwisselingsstudenten en onderzoekers, hetzij vanwege hun etniciteit, hetzij vanwege de ideeën die ze uiten. Hij benadrukt ook de lage positie van China op de AFi, welke met name in Hongkong alarmerend is.
Verantwoordelijkheid
Quinn stelt toch positief te zijn over het rapport, zich beroepende op de rol die universiteiten volgens hem spelen in het garanderen van academische vrijheid, ook buiten de eigen instelling: 'Universiteiten zijn geen ngo’s, en er mag niet verwacht worden dat zij de rol van ngo’s spelen. Tegelijkertijd zijn universiteiten niet alleen bedrijven. Het zijn op waarden gebaseerde instituten. Om hun eigen kwaliteiten te behouden hebben universiteiten dus een verantwoordelijkheid in het waarborgen van academische vrijheid.'
