Ondanks heropening universiteiten: gevaar voor geweld in Bangladesh houdt aan

Na een maandenlange sluiting ten gevolge van hevige studentenprotesten openen de universiteitscampussen in Bangladesh met een klein hartje opnieuw hun deuren. Beducht voor politieke spanningen tussen rivaliserende studentengroepen doen universiteiten hun best om de veiligheid van studenten te waarborgen. 

Desalniettemin liep het woensdag 18 september grondig mis, toen twee personen op twee verschillende universiteiten werden vermoord door groepen gewelddadige studenten.

Campusmoorden

Een van de aanvallen vond plaats in de gebouwen van Dhaka University (DU), de oudste en grootste universiteit van Bangladesh. Tofazzal Hossain, een jongere met gekende mentale problemen die vaker rondzwierf op de campus, werd op die noodlottige septemberavond tegengehouden door een groep studenten. Hij werd beschuldigd van diefstal en opgesloten in een kamer waar hij urenlang zware klappen te verduren kreeg. Nog diezelfde avond stierf hij aan zijn verwondingen.

Slechts een dikke dertig kilometer verderop ontvouwde zich op datzelfde moment een gelijkaardig tafereel. Shamim Ahmed stond bij een winkel naast een toegangspoort van Jahangirnagar University (JU), dat zoals DU deel uitmaakt van Bangladesh' beste universiteiten. Toen studenten lucht kregen van zijn aanwezigheid, bestormden ze hem om hem vervolgens in elkaar te slaan. Ook hij overleed later aan zijn verwondingen.

Chhatra League

Shamim Ahmed was een voormalig Chhatra League-leider bij JU. Dat is een beruchte studentenvereniging geaffilieerd met de Awami League, de partij van ex-eerste minister Sheikh Hasina, en roept wrok op bij veel studenten. Hasina werd deze zomer immers van de macht verdreven in Bangladesh na hevige studentenprotesten die zich verspreidden over het hele land. 

'De Chhatra League speelde een heel positieve rol in de onafhankelijkheidsoorlog van 1971. Jammer genoeg zijn ze nu ontaard in een groep studenten zonder enige moraal', zegt Anwar Ahmed Chowdhury, advocaat met een expertise in politieke onderdrukking in Bangladesh.

Dat de Chhatra League zulke vijandige gevoelens oproept, is dus niet toevallig. Tijdens de zware protesten van afgelopen zomer waren het vaak leden van deze groep die, in samenwerking met de politie of op eigen houtje, gewelddadig insloegen op betogers. De wekenlange botsingen tussen beide partijen resulteerden uiteindelijk in meer dan duizend doden en meer dan twintigduizend gewonden.

Niet enkel deze zomer maakte de Chhatra League een naam voor zichzelf. Zo weet ook Chowdhury: 'Reeds tientallen jaren stellen ze de belangen van de Awami League veilig in bijna alle onderwijsinstellingen van Bangladesh. De laatste zestien jaar waren ze zelfs serieus betrokken bij moorden, verkrachtingen en ontvoeringen.' Ook zes studenten van de groep die beschuldigd werd van de moord op Tofazzal in DU zijn of waren lid van de notoire groep.

Universiteiten doen hun best

Bengaalse universiteiten erkennen dat de politieke meningsverschillen diep zitten, zeker na het geweld van de zomermaanden. Verschillende universiteiten, waaronder die van Dhaka, werken met een proctorial system, dat voor orde en discipline moet zorgen. Ze mogen boetes uitdelen aan regelbrekers en zelfs studenten schorsen. Ook handhaven ze een demonstratieverbod, studenten mogen enkel samenkomen in groepsverband met toestemming van de proctor.

De Bangladesh University Teachers Network, een vereniging van professoren die ook betrokken was bij de protesten, pleit voor 'moderne universiteiten die vrijheid van denken ondersteunen en studenten aanmoedigen om vragen te stellen'. Volgens hen moet de interim-regering universiteiten aanmoedigen en helpen om onafhankelijk en zonder politieke inmenging te opereren. Hoge bestuursfuncties binnen de universiteiten werden voordien politiek ingevuld en waren dus onderhevig aan corruptie en nepotisme.