Navraag: Omar Barghouti

Tegenstanders verwijten hem antisemitisme, anderen vergelijken hem met prominente figuren uit de anti-Apartheidsbeweging. ‘Ik weet niet hoe populair ik ben of hoe gehaat, maar ik weet dat ik iets goed aan het doen ben. Che Guevara was de meest gehate persoon door de imperiale grootmachten. Veel kleinere activisten, waaronder mezelf, worden ook gehaat door hun onderdrukkers, dat is te verwachten.’

Je won de Gandhi Peace Prize en het Franse Hof van Cassatie veroordeelde je organisatie voor discriminatie tegen joden. Controversieel kunnen we je dus wel noemen. Hoe zie jij jezelf?

De BDS (nvdr: Boycot, Desinvestment and Sanctions) heeft consistent een antiracistische standpunt aangehangen ten opzichte van alle vormen van racisme, dus ook tegen islamofobie, antisemitisme of homofobie. Er is niets “joods” aan Israëls schending van Palestijnse rechten, Apartheid en bezetting. Daarom is er niets antisemitisch aan het verzet ertegen.

Hoe zou je de BDS beweging uitleggen aan iemand die nog nooit van die beweging gehoord heeft?

De BDS beweging is geïnspireerd door de Zuid-Afrikaanse anti-Apartheidsbeweging, de burgerrechtenbeweging in de VS en vele anderen. Het is een vreedzame, niet-gewelddadige beweging die ernaar streeft Israëls militaire bezetting van Gaza en de Westelijke Jordaanoever te beëindigen, hen Palestijnse vluchtelingenrechten die in het internationaal recht opgenomen zijn te laten erkennen en hun systeem van raciale discriminatie tegen Palestijnse burgers te beëindigen. Om deze drie Palestijnse basisrechten te bereiken, roepen we op tot niet-gewelddadige druk op de Israëlische staat. We focussen niet op identiteit, maar op wie hiertoe betrokken is, wat een belangrijk verschil is.

Hoe zou je de toekomst voor joden en Palestijnen in Israël zien in een ideaal scenario?

De BDS beweging neemt geen politieke positie aan, aangezien we het hele spectrum van Palestijnse bewegingen verenigen. We nemen geen “één staat” of “twee staten” positie in. De positie van BDS is wat het Palestijnse volk beslist in hun recht op zelfbeschikking. Persoonlijk, als een individu, geloof ik in democratische rechten voor iedereen.

BDS roept ook op tot een academische boycot. Onze universiteit heeft onlangs beslist om zijn medewerking aan het LAW-TRAIN project in samenwerking met Israël stop te zetten. Doet de universiteit genoeg?

Wel, eerst en vooral wil ik benadrukken dat het Nationale Palestijnse BDS-committee, dat de internationale BDS beweging leidt, extreem trots is op de prestatie om de samenwerking van KU Leuven met LAW-TRAIN stop te zetten. Helaas is dat niet genoeg. We roepen universiteiten wereldwijd op, ook in België, om hun medeplichtigheid aan Israëls schendingen van de mensenrechten te stoppen. Het hebben van onderzoeksprojecten met universiteiten die diep verwikkeld zijn in de planning, implementatie en de rechtvaardiging van Israëls misdaden tegen Palestijnen is een vorm van medeplichtigheid, zelfs als deze projecten civiel zijn en niet militair.

Sommigen menen dat je doelen en middelen niet verenigbaar zijn. Langs de ene kant pleit je voor een vreedzaam samenleven van joden en Palestijnen, maar langs de andere kant voedt een boycot niet echt de dialoog.

Elke zogenaamde dialoog tussen een meester en een slaaf is niet echt een dialoog. Wanneer er een asymmetrie is qua macht, waarbij de ene kant de andere onderdrukt, is er geen dialoog. We geloven dat een ethische dialoog mogelijk is, maar wel onder de voorwaarden van vrijheid en gelijkheid.

Critici opperen bovendien dat de acties van BDS ook Palestijnse burgers in Israël zouden schaden, klopt dit?

Wij kunnen als Palestijnen zelf beslissen wat goed voor ons is en wat ons schaadt. De absolute meerderheid van de Palestijnse burgers steunt BDS. We weten dat als BDS blijft groeien, Palestijnen de prijs zullen betalen. Er bestaat geen verzet zonder prijs. We willen deze prijs voor onze vrijheid betalen, want we lijden het meest onder Israëls decennia-oude systeem van onderdrukking.

Er ligt momenteel een wetsvoorstel in het parlement om het oproepen tot een boycot een crimineel misdrijf te maken, met straffen tot levenslange gevangenisstraf. Wordt Israël rechtser?

Het heeft de laatste tien jaar een beweging naar rechts gemaakt, met de settler-beweging die dominante posities heeft in de overheid. Tientallen jaren lang was Israël een Apartheidsregime voor zijn Palestijnse burgers, maar een democratie voor zijn joodse burgers. Ze verliezen dat karakter zelfs naar de joodse bevolking: er is repressie van dissidentie, onderdrukking van vrije meningsuiting, meer en meer religieus fundamentalisme in het onderwijssysteem...

Verschillende Arabische landen lijken hun positie tegenover Israël te verzwakken. Is dat louter perceptie?

In zeker mate klopt dit. Sommige autoritaire Arabische regimes worden closer met Israël omwille van verschillende redenen. Een van die redenen is dat ze zich willen beschermen tegen de toorn van het Amerikaanse congres. Dus ze denken dat de makkelijkste weg naar Washington door Tel Aviv loopt. Maar het zijn deze autoritaire regimes die dat doen. Er is oppositie bij de bevolking in diezelfde landen. De absolute meerderheid van de bevolking in de Arabisch wereld ziet Israël nog steeds als vijand nummer één en steunt daarbij ook de Palestijnse strijd voor rechten wel nog steeds. In tegenstelling tot de steun in Europa of de Verenigde Staten, zien zij dit als een lokale, binnenlandse strijd en niet als een buitenlandse solidariteit.

In het geval van Ahed Tamimi heeft de overheid streng opgetreden. Het lijkt erop dat Israël steeds harder optreedt tegen activisme. Welk effect heeft dat voor het activisme binnen de BDS-beweging?

Israël voelt een straffeloosheid als nooit tevoren omwille van de steun door de Trump-administratie en de medeplichtigheid van de EU. De EU is niet zo rechts als Trump, ze praten wel over mensenrechten, maar doen niets om die te handhaven en nemen ook geen maatregelen om Israël verantwoordelijk te houden voor zijn daden. Tegelijkertijd is de BDS-beweging wereldwijd enorm aan het groeien. In het geval van Ahed Tamimi krijgen we steun van Hollywoodfiguren die zich voorheen nooit hadden uitgesproken voor de Palestijnse zaak. Dat is ongekend.

Hoe zit het met jouw activisme? Je geeft morgen een speech voor het Europese parlement, maar dat kan enkel doorgaan omdat de Israëlische overheid je reisverbod tijdelijk heeft opgeheven. Vorige maand kon je ook niet bij je moeder in Jordanië zijn om haar bij te staan bij een medische ingreep. Voel je soms angst?

Dat zijn niet de ergste vormen van repressie die ik ervaren heb. In 2016 heeft een Israëlische minister me openlijk bedreigd met een civiele assassinatie, wat dat ook mag betekenen. Natuurlijk is het eng, natuurlijk eist het zijn tol op mezelf en mijn familie. Ik heb twee dochters van in de twintig. Zij waren extreem gealarmeerd toen ze hoorden over die bedreiging. Maar net zoals ik en mijn partner, weten ze dat zoiets ons nooit zal tegenhouden. We weigeren te leven zonder waardigheid, dus zullen we ons blijven verzetten om onze vrijheid, onze gerechtigheid en onze gelijkheid te bekomen. Hun bedreigingen en hun repressie mogen ons dan wel bang maken, maar ze zullen ons nooit tegenhouden.