Leidse studenten protesteren tegen slimme camera's

371. Zoveel camera's houden een oogje in het zeil op de Universiteit Leiden. Dinsdag 7 december was er aan het Lipsiusgebouw van de universiteit een demonstratie tegen de 'classroom scanners'.

Betrouwbaar systeem

Caroline van Overbeeke, woordvoerster van de Universiteit Leiden, maakt zich sterk dat alles op een veilige manier gebeurt. 'Er worden met de scanners geen mensen in beeld gebracht, noch geregistreerd. De camera's tellen alleen aanwezigheden.'

Volgens Van Overbeeke is de universiteit in 2020 begonnen met een onderzoek naar opties om bezettingen in lokalen te meten. Daarbij bekeek ze mogelijkheden zoals wifi-trackers, infraroodbeelden en zelfs CO2-meters. Uiteindelijk werd voor de scanners gekozen omdat dat het meest betrouwbare systeem is. Zowel op vlak van nauwkeurigheid als op vlak van gegevensbescherming.

Joris Wiebes, initiatiefnemer van de protestacties, vermoedt dat de camera's te slim zijn en dat het netwerk niet goed beveiligd is. 'Dan zijn opeens je gegevens niet meer zo veilig', vertelde hij aan Omroep West.

'Er zijn alternatieven mogelijk'

Ook privacy-activist en jurist Matthias Dobbelaere-Welvaert betreurt dat er voor camera’s gekozen werd. Een mogelijk alternatief zijn fietstellers, zoals in Gent. Die meten hoeveel fietsen ergens passeren en brengen zo de drukte in kaart. Die technologie heeft veel minder mogelijkheden dan de technologie waar ze in Leiden voor hebben gekozen.

'Als je echt alleen maar wil meten hoe druk het is, kan je evengoed stewards of jobstudenten inschakelen', zegt Dobbelaere-Welvaert. Hij gelooft wel dat de camera's momenteel enkel studentenaantallen registreren, maar stelt zich vragen bij de toekomst. 'De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens kijkt wel streng toe', aldus de jurist.

Na de coronapandemie zou de universiteit de scanners willen blijven gebruiken. Die kunnen helpen om gebouwen open te stellen voor studenten als studieruimtes, wanneer er bijvoorbeeld weinig personen aanwezig zijn. Dobbelaere-Welvaert benadrukt dat het belangrijk blijft dat ze de camera's alleen gebruiken om studenten te tellen, ook als de heisa gaat liggen.

Juridisch voorlopig geen probleem

Al voordat de universiteit de camera's plaatste, vroeg ze advies aan een onafhankelijk functionaris gegevensbescherming. Die functionaris keurde ook de overeenkomst van de Leidse universiteit goed. Daarin staat duidelijk welke gegevens de universiteit mag opvragen en verwerken.

De camera's in de universiteitsgebouwen kunnen filmen op vier verschillende standen. Enkel op stand nul zijn er personen zichtbaar op de beelden. Standen 1 tot 3 geven alleen maar silhouetten of zelfs nog minder weer. Het zijn die drie standen die de Universiteit Leiden gebruikt. Bijhouden wie er passeert in de gebouwen zou in principe niet kunnen.

Van Overbeeke is erg teleurgesteld dat universiteitsblad Mare eenzijdige informatie de wereld instuurde zonder contact op te nemen met de universiteit. 'We zien dat we beter en sneller hadden moeten communiceren', zegt ze, 'en Mare heeft een goede rol gespeeld om dat duidelijk te maken. Maar niet al hun informatie was even zorgvuldig.'

Dat betwist Mare in een reactie via mail. Er is in het onderzoek naar de camera's uitgebreid contact geweest met Van Oberbeeke. Van onzorgvuldigheid of eenzijdigheid is er geen sprake, aldus Mare. Het universiteitsblad heeft nog niet eerder concrete kritiek gekregen van de universiteit over 'zogenaamd onjuiste of onzorgvuldige berichtgeving'.

Protestacties

De Leidse Universiteitsraad was betrokken bij het beslissingsproces over de camera's vanaf het begin. Van Overbeeke begrijpt de frustratie bij de studenten, maar ze hoopt ook dat ze toch de universiteit willen geloven. Ondertussen biedt de universiteit veel informatie aan op haar website.

Na de protestactie van 7 december hopen de organisatoren dat hun standpunt duidelijk is. Overigens waren het niet enkel studenten die protesteerden, maar ook docenten. De initiatiefnemers hopen dat alle 371 camera's verwijderd worden van de campussen.

'Als studenten de universiteit willen aanklagen, kan die zeker vervolgd worden. De kans is klein dat het tot een veroordeling komt, want het is niet makkelijk om aan te tonen dat je schade geleden hebt', voegt Dobbelaere-Welvaert nog toe. 'Al vind ik het wel goed dat studenten voor zichzelf opkomen en bezorgd zijn om hun privacy.'

Dit artikel is op 9 december 2021 geüpdatet om de reactie van Mare te verwerken.