Krimpende Duitse universiteiten zijn voer voor herbezinning

Kijkend naar de algemene trends in universitair Europa doet dit verschijnsel raar aan. In het algemeen stijgt het aantal studenten alleen maar. Duitsland is in dit opzicht zeker geen uitzondering. Toch heeft een van de zes universiteiten in Duitsland nu minder studenten dan in 2012, volgens het SVR-rapport van de Sachverständigenrat deutscher Stiftungen für Integration und Migration, een Duitse denktank.

Een breder fenomeen

Volgens de auteur van dit rapport, Simon Morris-Lange, is deze trend vooral in Oost-Duitsland te vinden, al zal zich dit in de toekomst uitbreiden naar de rest van West-Europa. Hoofdzakelijk zou dit komen door de demografische neergang in delen van Oost-Duitsland, maar aangezien ook de rest van Europa daarmee te kampen heeft, wordt dit als een breder fenomeen gezien. Ook België zal zich hier op moeten voorbereiden.

De vraag is nu hoe universiteiten, maar ook beleidsmakers hier op moeten reageren. Volgens de Duitse historicus en politicoloog Martin Kohlrausch zal de Duitse federale regering meer geld ter beschikking stellen aan deze instellingen. Ook worden opleidingen die oorspronkelijk buiten de universiteit georganiseerd werden nu gecoördineerd binnen deze universiteiten, om zo meer studenten aan te trekken. Daarnaast worden meer buitenlandse studenten aangetrokken, iets wat wel als redding voor vele instellingen wordt gezien.

Politieke repercussies

De dalende studentenaantallen roepen echter ook fundamentele vragen op. Hoe moet een universiteit zich definiëren wanneer het opleiden van studenten niet meer hun raison d’être is? Volgens Morris-Lange moet ook de bredere impact van de universiteit worden meegenomen in de analyse. 'Het sluiten van universiteiten kan de stedelijk-landelijke scheiding nog verergeren en tot politieke onrust leiden.' De economische divergentie is dan ook iets wat de autoriteiten in tijden van de gilets jaunes koste wat het kost willen vermijden.

Hoe voor de hand liggend het ook lijkt, aan een Oost-Duits gebrek aan universitaire kwaliteit ligt het niet, zo beweert Duitslanddeskundige Dirk Rochtus, verbonden aan de KU Leuven aan de campus Antwerpen. Die stijgt namelijk, waarbij steden als Leipzig en Jena echte universiteitssteden worden. Daarbij kan het gebrek aan studenten voor velen zelfs een pullfactor zijn. ‘Aan West-Duitse universiteiten, aan bepaalde studierichtingen, zijn de collegezalen overvol. Je moet daar op de trappen zitten om lessen te kunnen volgen.’ In Oost-Duitsland is dat anders.

Omdat het einde van de vergrijzing nog lang niet in zicht is, zullen ook wij in Vlaanderen ons dus moeten herbezinnen op de rol van de universiteit, zo bevestig Morris-Lange. Hoe we dat doen zal de komende jaren moeten blijken.