analyse> Sociale media unieke ontwikkeling in anti-Poetin protesten
Jonge Moskovieten zijn Poetin moe
In het Kremlin huist nu al jaar en dag dezelfde grote man – zij hij met zijn 1 meter 70 wat kleiner dan het landelijk gemiddelde van 1 meter 75: Vladimir Poetin. Voor het eerst is zijn positie wankel.
In Moskou vonden op 8 september lokale verkiezingen plaats. Normaal gezien bestaat daar nauwelijks ophef over, ware het niet dat verschillende oppositiekandidaten door de centrale kiescommissie werden weerhouden van deelname.
Doctoraatstudente Ruslandkunde aan de KU Leuven Eva Claessen legt uit hoe de lijst van mensen die een kandidatuur voor de lokale verkiezingen steunden plots veel meer namen vereiste: 'De oppositie heeft een huzarenstukje opgevoerd om daar toch aan te komen, maar een groot deel van die namen werden nadien ongeldig verklaard, waardoor de kandidaten uitgesloten werden van deelname.'
'Deze zomer werden 2000 mensen opgepakt. Onder publieke druk werden vele cases geseponeerd of met korte straffen gesanctioneerd'
Eva Claessen, doctoraatstudente Ruslandkunde
Moskovieten vinden het welletjes
Van midden juli tot midden augustus was er daarom protest in de Russische hoofdstad. Op het hoogtepunt kwamen 60.000 mensen de straat op, het grootste aantal sinds de protesten op het Bolotnayaplein in Moskou, toen omwille van verkiezingsfraude.
In totaal werden deze zomer 2000 mensen opgepakt, sommigen gewoon omwille van tweets of retweets over nieuws van het protest. Onder grote publieke druk werden vele zaken wel geseponeerd of met korte straffen gesanctioneerd. De huidige protesten van 28 september zijn volgens Claessen een reactie op deze arrestaties. Ze werden georganiseerd op initiatief van de Libertaire Partij met als slogan 'Laat ze vrij!' (Russisch: Otpuskai).
'De regeringspartij verloor maar liefst een derde van haar zetels, al behield ze wel haar meerderheid'
Slimme Stem
'In een later stadium riep de oppositie op tot het zogeheten umnoe golosovanie of slim stemmen. Men stemde per regio op de sterkste tegenstander van Verenigd Rusland, de partij van president Poetin. Er bestond een website waarop mensen konden kijken wie dat was voor hun specieke regio', stelt Claessen.
Met resultaat: de regeringspartij verloor maar liefst een derde van haar zetels, al behield ze wel haar meerderheid. Net zoals in 2014 daagde slechts een vijfde van de kiezers op aan de stembus. De democratie is er dus niet bepaald springlevend.
'Jongeren die deelnemen aan niet-goedgekeurde demonstraties riskeren vijftien dagen gevangenisstraf en een boete van €650'
24/7
Volgens Claessen is de oppositie veel bezig met sociale media, nog meer dan in 2011: 'Men is heel stelselmatig berichtgeving gaan brengen over de manier waarop de weigering gebeurde. Online was er 24/7 berichtgeving.' Er werd ook massaal opgeroepen om beelden van de oproerpolitie OMON en de Nationale Gardisten te delen waarin ze mensen in elkaar slaan.
Middels actieve sociale mediakanalen probeert de oppositie de tactiek te omzeilen van de Russische administratie om protesten zoveel mogelijk weg te masseren. In december vorig jaar kwam er bijvoorbeeld een wetsvoorstel op tafel dat het strafbaar maakt voor jongeren om deel te nemen aan niet-goedgekeurde demonstraties. Ze riskeren vijftien dagen gevangenisstraf en een boete van €650.
'De deelname van rappers zoals Oxymorron is een illustratie van hoe de cultuursector niet meer neutraal en loyaal aan het Kremlin is'
Jong naast oud(er)
Claessen vindt het ook belangrijk dat er veel beroemdheden deelnemen aan dit protest, zoals rapper Face. Daardoor spreekt het jongeren juist fel aan. Zijn deelname en die van andere rappers als Oxymorron, de grootste in Rusland qua volgers, zijn een illustratie van hoe de cultuursector niet meer neutraal en loyaal aan het Kremlin is.
Aleksei Navalny, eeuwig oppositieleider en kwelgeest van Poetin, is een van de geweigerde kandidaten en neemt als (jonge) veteraan deel aan de protesten. Hij maakt gebruik van de frustratie van de tieners om mee vorm te geven aan zijn politieke boodschap: een land creëren waar de belastingen gaan naar infrastructuur en ziekenhuizen, niet naar villa's en boten.
