Interview met Gie Goris over Thailand

In augustus deze zomer werd de 25-jarige Thaise student Chaturapat Boonyapatraksa opgepakt voor het verspreiden van kritische pamfletten. Thailand is sinds het begin van de 21ste eeuw instabiel en de toekomst ziet er niet goed uit met verdere beperkingen op vrije meningsuiting en meer macht voor het leger.

Wanneer is de instabiliteit begonnen in Thailand?
Gie Goris: 'In het begin van de eeuw kwam Thaksin Shiniwatra ten tonele. Hij was een nieuwe politicus die de bestaande verhoudingen overhoop gooide. Thailand werd traditioneel geregeerd door de politieke elite. Zij vormden wel partijen, maar eigenlijk stelden die niet veel voor.'

'Shiniwatra, een rijke zakenman, kwam daar tussen gelopen als iemand die een heel ander discours voerde. Hij behoorde niet tot de vaste politieke elite van Bangkok. Hij had ook niet zo’n goede relaties met het leger en zeker niet met het koningshuis. Shiniwatra entte zijn politiek op de frustraties van de mensen op het platteland. Zo werd hij in 2001 premier en herkozen in 2005.'

En dat liep uit de hand?
'Het is in 2005 dat de eerste echte demonstraties begonnen. De zogenaamde geelhemden kwamen de straat op om te protesteren tegen zijn machtsgreep en zijn politiek die te populistisch zou zijn. Shiniwatra zorgde onder andere voor meer sociale zekerheid bij de boeren en de mensen op het platte land. Bovendien beloofde hij subsidies voor grond.'

'Er waren een aantal mensen die het daar niet mee eens waren. En het feit dat hij als zakenman politieke en economische macht vermengde, deed er een schepje bovenop. Het waren vooral zakenmensen die de protesten begonnen. Dat is dan uitgedijd.'

'In 2006 is Shiniwatra door het leger afgezet. Dat zorgde voor verdere destabilisering van de politiek. Zijn partij veranderde van naam omdat de partij verboden werd. Vervolgens werden ze tot tweemaal toe opnieuw verkozen onder een andere naam. De partij werd steeds weer verboden door het hoge gerechtshof. Vervolgens werd zijn jongere zus Yingluck Shiniwatra eerste minister. Zij werd daarna afgezet door het leger dat nu ondertussen twee jaar aan de macht is. En een redelijk harde militaire dictatuur voert.'

Afgedwongen stabiliteit

Heeft het leger daarmee meer of minder stabiliteit gebracht, zoals ze zelf claimen?
'Als je de afgelopen twee jaar bekijkt, kan je vaststellen dat er meer stabiliteit is. Iedereen die een mening heeft en die hardop durft te uiten, loopt tegen de repressie van de dictatuur aan.'

'Deze zomer was er een referendum over de grondwet. Het was bij wet verboden om daar een publieke mening over te hebben. Je mocht niet pro noch contra zijn. Je mocht alleen komen stemmen.'

'Elke samenscholing van ongeveer meer dan vijf personen is bij wet verboden. Er zijn veel mensen uit de media die hun baan verloren hebben of die opgesloten werden. Politici worden geïntimideerd. De kopstukken van de roodhemden, die Shiniwatra steunden, zijn opgepakt. Er is geen vrijheid van meningsuiting, geen vrijheid van vereniging of van publieke manifestaties.'

'Dat zorgt natuurlijk voor meer stabiliteit. Maar zoals we weten uit de geschiedenis van dictaturen resulteert tijdelijke en afgedwongen stabiliteit niet in langdurige stabiliteit.'

De volgende verkiezingen zouden in 2017 of 2018 vallen. Kunnen die verkiezingen verandering en duurzame stabiliteit brengen?
'De nieuwe grondwet, zoals die bevestigd is na het referendum, voorziet een vaste aanwezigheid van vertegenwoordigers die door het leger worden aangeduid. Op zo’n manier zijn ingrijpende wijzigingen zonder de voorafgaande toestemming van het leger onmogelijk.'

'De situatie is vergelijkbaar met die in Myanmar. De partij van Aung San Suu Kyi wint daar met een overdonderende meerderheid van de stemmen. Maar door de aangeduide vertegenwoordigers van het leger is het onmogelijk voor Aung San Suu Kyi om serieuze wijzigingen door te voeren. De militaire vertegenwoordigers houden alles tegen wat tegen hun belangen ingaan. Dat soort systeem is nu ook verankerd in de grondwet in Thailand. Als de verkiezingen al doorgaan, zullen ze een schijn van een volksvertegenwoordiging opleveren.'

Waar is de VN?

Kan internationale aandacht of druk de gang van zaken verbeteren? Of is dat een schijnoplossing?
'Er is niemand die zich zorgen maakt over de dictatuur in Thailand. Het westen zwijgt als vermoord. Er zijn wat mensenrechtenorganisaties die de situatie aanklagen maar in de media vind je daar niets over terug.'

'Je zou minstens verwachten dat de Verenigde Naties zich daar duidelijk over uitspreken. Dat zal alleen gebeuren als de Veiligheidsraad daar een punt van maakt. Wat niet gaat gebeuren met het Westen en landen als China en Rusland, die blijkbaar gediend zijn met de zogenaamde stabiliteit.'

'Ik ben geen pleitbezorger van een westerse kruistocht voor mensenrechten, maar de internationale organisaties zoals de VN-organisaties moeten het probleem au serieux nemen. Op die manier kunnen ze druk uit oefenen op de militairen om terug te keren naar een volledige democratische omgeving. Ik vind dat het de verantwoordelijkheid is van de VN om zich daarover uit te spreken.'