'In Turkije gaat voor niemand het leven gewoon verder'

De Turkse studente Helin was in het noorden van Turkije toen de aardbevingen in Turkije en Syrië plaatsvonden. Helin volgt een master in de Sociale en Culturele Antropologie aan de KU Leuven en was op bezoek bij haar ouders tijdens de lesvrije week. 'Ik kon op dat moment niet vatten hoe erg het eraan toe was in het Zuid-Oosten', vertelt ze. Er zouden uiteindelijk meer dan 40.000 slachtoffers geteld worden in Turkije alleen.

Belgisch-Turkse studente Muziektherapie Emine was op 6 februari net terug in Leuven na een bezoek aan de getroffen regio rond Antakya. 'Ik moest in Leuven een bachelorproefpresentatie geven, anders was ik langer daar gebleven.'

De dag na de aardbeving zijn Emines ouders naar Turkije vertrokken. 'Heel veel vrienden en familie lagen onder het puin', vertelt ze. Uiteindelijk hebben haar ouders honderden mensen helpen begraven. Tijdens die periode was Emine thuis met haar twee broertjes. 'We hadden amper contact met onze ouders en ik miste hen, maar het voelde raar om hen te missen terwijl mijn nicht haar ouders, broer en zus verloren was.'

Ook Helin leefde een periode in onzekerheid. 'Ik wilde vrienden in de getroffen regio niet overweldigen met vragen omdat ik weet dat ze enorm veel doormaakten, maar via via ben ik wel te weten gekomen dat mijn vrienden oké waren.'

De geur van Antakya

Helin kwam voor de start van het tweede semester terug uit Turkije. 'Het deed goed om weer hier te zijn, al voel ik me soms ook schuldig dat ik hier ben.' Ook Emine heeft soms last van een schuldgevoel. 'Anderzijds heb ik het gevoel dat ik nu net moet studeren en leven voor de mensen die dat nu niet meer kunnen.' De week voor Emine haar nicht verloor, had ze Emine nog verteld dat ze sociologie zou gaan studeren.

Beide studentes hebben moeite om de omvang van de ramp te vatten. 'Er is niemand die geen familie of huis verloren is', aldus Emine. 'Alles wat betekenis had, is verdwenen.' Ze vertelt specifiek over de geur van Antakya: 'Het eerste wat we doen als we in Turkije aankomen, is de geur opsnuiven. Maar nu ruikt de stad naar dood.'

Extra confronterend voor Emine waren de kaarten die net na de aardbevingen in de pers verschenen. Op die kaarten was Antakya niet aangeduid als getroffen gebied. Achteraf bleek dat er in het begin geen contact kon gemaakt worden met de stad. 'Er lagen zoveel mensen onder het puin en er kwam amper hulp.'

Nu komt het er voor Emine op aan om de slachtoffers zo goed mogelijk te helpen, maar ook om de discussie rond gebouwveiligheid te voeren. 'Nu ligt alles voor ons, dus dit is het moment om de problemen aan te kaarten voor het weer te laat is.'

Digitaal onderwijs

De aardbeving viel tussen twee semesters van het academiejaar in Turkije, op een moment waarop sommige studenten nog examens hadden. Uiteindelijk ging het tweede semester van het hoger onderwijs op 20 februari vertraagd van start aan de hand van online lessen. Helins vader is online les beginnen geven en Emines tante en nonkel werken digitaal verder aan hun doctoraat.

De hoogste Turkse onderwijsautoriteit heeft aangekondigd dat de regeling begin april geherevalueerd zal worden. Er is ook een speciale studentenstatus ingevoerd, waardoor studenten vakken kunnen afleggen aan een universiteit waar ze niet ingeschreven zijn.

Wandelen op eieren

Hoewel de grootste aardbevingen intussen een maand geleden gebeurden, is de ramp nog niet voorbij, benadrukt Helin. 'Voor de mensen in Turkije is dit nog maar het begin: iedereen is mensen verloren en de huizen staan nog steeds niet recht.' De aardbeving heeft ook een collectieve angst in Turkije doen heropflakkeren. 'De angst voor aardbevingen zit er diep ingebakken: we hebben het gevoel dat we op eierschalen lopen.'

Het merendeel van Helins vrienden wonen in Ankara, Izmir en Istanboel: steden die vorige maand gespaard zijn gebleven, maar ook in aardbevingsgevoelig gebied liggen. 'Mijn ouders wonen ook dicht bij een breuklijn', legt ze uit. ‘De ramp confronteert mij met het feit dat ik heel ver weg van hen ben.'

Emine is zes personen verloren in haar intieme familiekring, maar ziet vooral hoe haar ouders uit Turkije zijn teruggekomen. 'Toen ze in Turkije aankwamen, was het nog volle chaos: ze hebben zoveel gezien.' Emine hoopt dat ze een manier vinden om met die ervaringen te leven. 'Ze maken tientallen rouwprocessen tegelijkertijd door.' En toch gaat hier op een manier hun leven gewoon door. 'Net dat maakt het zo pijnlijk: want in Turkije gaat voor niemand het leven gewoon verder.'