In Nederland kan je binnenkort doctoreren aan de hogeschool

Na een professionele master kunnen Nederlandse studenten aan het hbo (hoger beroepsonderwijs) binnenkort nog drie of vier jaar lang een praktijkgerichte doctoraatsopleiding volgen: een zogenaamd professional doctorate (pd).

De doctoraatsopleiding vormt een derde fase in het hbo-onderwijs, in overeenstemming met de Europese Bolognaverklaring. Dat decreet uit 1999 voorziet de drie bekende fases in het hoger onderwijs: bachelor, master en doctoraat.

Praktijkgericht onderzoek

Volgens de Nederlandse Vereniging Hogescholen (VH) was er vraag naar zo'n professioneel doctoraat vanuit het bedrijfsleven. De opleidingen richten zich dan ook expliciet op die bedrijven.

'Kandidaten worden opgeleid tot hooggekwalificeerde professionals die leren te interveniëren in complexe vraagstukken zoals de energietransitie of de gezondheidszorg', klinkt het in het plan van aanpak van de hogescholen.

Maar is onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek wel mogelijk als bedrijven geld schieten en onderwerpen aanreiken? 'Dat is zeker mogelijk', antwoordt Eva Kloosterman, woordvoerder van de VH, stellig. 'Vraaggestuurd onderzoek betekent niet meteen dat het afhankelijk onderzoek is. We hebben daar veel ervaring mee in het hbo.'

'Daarnaast hebben wij ons ook gewoon te houden aan de Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit waarin de onafhankelijkheid van wetenschappers gewaarborgd wordt', voegt Kloosterman toe.

Pd versus PhD

Komen de hogescholen met hun pd niet in het vaarwater van de universiteiten en hun bestaande PhD's? Kloosterman benadrukt dat er alvast 'uitvoerig overleg' geweest is met de Nederlandse universiteiten. 'Zij hebben ook meegekeken naar ons plan van aanpak.'

Bovendien zijn er opvallende verschillen tussen beide doctoraatsopleidingen. De hogeschoolstudenten zullen niet begeleid worden door professoren maar door lectoren en ze hoeven geen wetenschappelijke artikels of een proefschrift te publiceren. Bij het afstuderen krijgen ze niet de titel van PhD of doctor, maar van professional doctor (pd).

In de praktijk kunnen de eerste kandidaten zich inschrijven vanaf 2022 in een van de vijf pilootopleidingen (Energie & Duurzaamheid; Maritiem; Gezondheid & Welzijn; Kunst & Creatief en Leisure; Tourism & Hospitality).

Voor de organisatie van de opleidingen zullen de verschillende Nederlandse hogescholen samenwerken. Ook buitenlandse onderwijsinstellingen kunnen in de toekomst betrokken worden bij de doctoraatsopleidingen, maar voorlopig 'gelden ze enkel voor Nederlandse studenten', zegt Kloosterman.

Vlaanderen

Ter vergelijking: in Vlaanderen kan je zelfs geen masteropleiding volgen aan de hogeschool, laat staan een doctoraat. Na een professioneel bachelordiploma kan je enkel een bachelor-na-bachelor of postgraduaat volgen, of via een schakelprogramma een academische master aan de universiteit beginnen.

Een doctoraat is wel mogelijk in de kunstopleidingen. Na een artistieke bachelor kunnen studenten via een master en een master-na-master doorstromen naar een Doctorate in the Arts aan LUCA School of Arts. Officieel doe je je doctoraat dan wel aan de KU Leuven, maar met begeleiders uit LUCA School of Arts.

Eric Vermeylen, secretaris-generaal van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA), laat weten dat een doctoraat aan de Vlaamse hogescholen niet aan de orde is: 'Wij zijn geen vragende partij voor een professionele doctoraatsopleiding. Ieder heeft zijn eigenheid: de hogeschool richt zich op praktijkgericht onderzoek en de universiteit op fundamenteel onderzoek.'

Dat praktijkgericht onderzoek aan de hogeschool is nu al mogelijk, zonder dat de onderzoeker een doctoraatsopleiding volgt, onder andere dankzij het Vlaamse Fonds voor Innoveren en Ondernemen en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). 'Nieuwe vervolgopleidingen zijn wat ons betreft alleen interessant als het werkveld daarnaar zou vragen', aldus Vermeylen.