Ik was een nacht dakloos (en dat is best wel koud)

In 2011 schreven vijftien kinderen het woord ‘vrijheid’ op de muur van hun school. De Syrische nationale omroep had net de spelling herzien en dit was een van de woorden die zijn intrede maakte in het woordenboek. 'Vrijheid, wat een mooi woord', zullen de kinderen hebben gedacht. De voorbijlopende agenten vonden dat echter niet: de kinderen werden gemarteld vanwege hun ondubbelzinnige daad van verzet. De maat was vol, de Syrische Revolutie was begonnen.

Op dat moment was Yazan Azmi student aan de universiteit van Aleppo. Al van kinds af aan wilde de Syriër ingenieur worden, maar die studies zijn vaak voorbehouden voor de zoons en dochters van partijsoldaten in het regime. Yazan mocht economie gaan studeren: ach, ook een mooie toekomst.

Revolutie

Het land is in oproer. Net voor zijn examens ontploft een auto voor Yazans kot. Hij is verstijfd van top tot teen en blijft voor uren onbeweeglijk staan: PTSD (post-traumatic stress disorder) zo blijkt later. Yazan moet voortaan zijn pen aan zijn vingers vastbinden om zijn examens te kunnen invullen. Zijn hand bewegen is zeven jaar later nog steeds moeilijk.

Intussen heeft de legerleiding in Damascus een prachtidee: alle jongeren moeten voortaan het leger in. Meteen controle over de morrende jeugd en bovendien wat verse strijdkrachten in de strijd tegen ’terroristen’ die het regime bekampen. Yazan en zijn broers krijgen het benauwd: tegen onze eigen mensen vechten? Vergeet het maar, ze trekken naar Turkije, daar is het tenminste nog veilig.

Turkije

De Turken verwelkomen de Syriërs met open armen. Iedereen kan er met een gastenvisum zonder problemen het land binnen. De vele vluchtelingen in het land beginnen echter op de arbeidsmarkt te wegen en de paar taakjes die nog over zijn, brengen hallucinant weinig geld op. Yazan probeert een werkvisum te krijgen om bij zijn oom in België te mogen werken. De Belgische ambassade zal zijn aanvraag tweemaal weigeren: 'U bent namelijk gast in Turkije, geen vluchteling. Daarmee komt u niet binnen.' Het administratieve gezwoeg van de Belgen is echter niet zonder kosten: 720 euro.

Dan maar de illegale weg op. Yazan en zijn broer vinden een mensensmokkelaar die hen binnen de vijf dagen naar België wil brengen voor 30 000 euro. De realiteit is echter anders: vier maanden later belanden ze via een gammel bootje in Italië en de broers moeten met een nieuwe mensensmokkelaar in België zien te geraken. Daar aangekomen stoten ze op een nieuw probleem: de illustere Dublinprocedure schrijft voor dat je in het land van aankomst een asielaanvraag moet indienen. De Azmi’s zijn in Italië gespot en moeten dus terugkeren naar de laars.

The land of milk and honey

Opnieuw kan de Belgische administratie daar een stokje voor steken, al is het ditmaal met positievere uitkomst. Franckens fiere leger ambtenaren bij de Dienst Vreemdelingenzaken doet langer dan 6 maanden over Yazans terugkeerdossier. Daarmee valt de verplichting voor Italië weg en is het nu aan de Belgen. Yazan wordt in 2014 officieel erkend als vluchteling en kan eindelijk verder werken aan de toekomst die hij zo heeft verlangd.

Zijn lijdensweg is daarmee echter nog niet voltooid, want ook België blijkt niet the land of milk and honey. Yazan kan hier niet verder studeren en ook werk vinden blijft moeilijk. Dat vele mensen het nog steeds moeilijk hebben met migranten werd snel duidelijk: om een huis te vinden, moest hij 4 maanden zoeken en bij 36 adressen langsgaan. Een van de verhuurders vatte het probleem simpel samen: ‘Maar meneer, hoe kan ik nu zeker zijn dat u niet van IS bent?’

Immersion

Na de getuigenis was het aan ons om te ervaren hoe lastig het kan zijn zonder dak boven je hoofd. In 2016 stierven er zo maar liefst 72 daklozen in de vrieskou, onder hen veel vluchtelingen uit Syrië en Irak. Samen met een tiental andere studenten zou ik de nacht in de buitenlucht doorbrengen, al was het maar om een fractie van de koude te voelen die mensen als Yazan ook jarenlang gevoeld moeten hebben.

Gewapend met mijn dikste pull, een slaapzak en een versleten matje sliep ik in een wankel tentje in de tuin van de Leo XIII-residentie, bibberend en bevend tot de slaap het overnam. Toegegeven, een beetje onverantwoord, maar mijn compassie voor de vele mensen op de vlucht werd er enkel groter door. Die verkoudheid neem ik er dan ook graag bij.