'Het Trumpregime is een fascistisch regime'

Donald Trump is nu al meer dan 100 dagen president van de Verenigde Staten. Daarmee is de term trumpisme meteen gelanceerd, al geldt trumpisme niet alleen voor de VS maar voor veel westerse democratieën. Trumpisme is, om het kort te stellen, het beschermen van de welvaartsstaat gesteund door antiglobalisering en nationalisme. Dat is vaak te vinden op de rechterflank van het politieke spectrum, denk maar aan Le Pen en Wilders, maar ook links maakt zich er schuldig aan, zie bijvoorbeeld de Spaanse politieke partij Podemos.

Dat wordt nog eens getopt door identiteitspolitiek en in de VS meer bepaald door white identity politics, vindt Ananya Roy. Trumpisme wordt gesteund door de witte arbeidersklasse, niet door iedereen die getroffen is door de slechte economische situatie. De ironie hierbij is dat niemand rond Donald Trump de arbeidersklasse vertegenwoordigt, meent professor Roy.

Mensen komen op straat om te protesteren tegen Donald Trump en zijn trumpisme, maar hoe moeten we protesteren? Zoals de recente gewelddadige protesten in Berkeley?
Ananya Roy: 'De vroege protesten demonstreerden dat we het beleid niet zullen aanvaarden. Wat interessant is, is dat veel protesten gewelddadig genoemd worden. Maar hoe is de term gewelddadig gebruikt?'

'In Berkeley waren het eerst vooral studenten die vuilnisbakken in brand staken of een raam stuk gooiden. Dat wordt gelabeld als geweld. Maar wanneer een spreker haat uitdrukt tegenover minderheden, wordt dat niet gelabeld als geweld. Dat is wel degelijk geweld.'

'Wanneer ik in Berkeley studeerde, waren er veel stakingen en protesten tegen besparingen. De politie rukte dan uit en sloeg meermaals studenten en professoren. Toch wordt het geweld van de politie vaak niet beschouwd als geweld.'

Divided Nations of America

Denkt u dat de protesten zich kunnen verenigen tot een beweging?
'Er is geen beweging zoals Occupy Wall Street of Black Lives Matter. Die bewegingen creëerden een basis voor wat we nu zien: ze leerden ons hoe te protesteren.'

'De grootste opgave zal het ingaan tegen de normalisering van trumpisme worden. Mensen zullen accepteren dat dit normaal is en ik weet niet of we daartegen een coherente beweging bijeen gaan krijgen.'

'Een extra moeilijkheid is dat de democratische partij versnipperd is. Er is geen politieke partij met een charismatische leider waarrond mensen zich kunnen organiseren. De Women's March was een momentum, maar dat is al weer verdwenen.'

Hebben we iets nodig zoals een alternatieve versie van de Tea Party dan?
'De Tea Party was goed gefinancierd door rechtse groeperingen. Er zit weinig geld achter linkse bewegingen. Rechtse bewegingen zijn vaak coherenter, ook omdat ze een duidelijke agenda hebben. Links heeft een erg brede agenda dus is ze vaak niet zo goed georganiseerd. Al is dit het moment in de VS voor progressieve fracties om zich te organiseren over alle bewegingen heen.'

Als de protesterende mensen meer zouden gaan stemmen zijn, dan was er misschien een andere uitkomst en was er geen beweging nodig.
'Zwarten en Latino’s gingen minder stemmen en als ze gingen stemmen, stemde 90 procent voor Hillary Clinton. Witte stemmers, ongeacht gender of klasse, stemden voor Trump. Een van de grootste puzzels om op te lossen is dat het een uitdaging is voor de vrouwenbeweging. Dat is waarom ik sceptisch ben. Witte suburban vrouwen stemden voor Trump en niet voor Hillary. De mop is: witte vrouwen konden niet eens hun stem uitbrengen voor een andere witte vrouw! De cijfers tonen dat de witte arbeidersklasse voor Trump stemde.'

'Niemand dacht dat witte, opgeleide, suburban vrouwen voor Trump zouden stemmen wanneer je de eerste vrouw hebt die voor presidentschap gaat.'

AmeriKKKa

U stelt dat Trump 'white supremacy' institutionaliseert. Dat is toch niet nieuw in de VS?
'White supremacy gaat inderdaad al lang mee in de VS. Het is een land dat gesticht is op slavernij en neokolonialisme. Maar in de moderne geschiedenis hebben we nog geen president gehad die openlijk white supremacist is en onderschreven wordt door de KKK. Hij wordt omringd door white supremacists zoals Steve Bannon.'

'Dit is een breuklijn want het bevestigt niet enkel white supremacy maar ook een soort van wit, separatistisch nationalisme.'

Willen Trump en co. de tijd terugdraaien?
'Ja, de opkomst van Trump dwingt ons om een nieuwe geschiedenis van de conservatieve beweging in de VS uit te tekenen. We begrijpen dit soort conservatisme niet eens want het werd altijd afgedaan als extremistisch. We kunnen deze mensen niet serieus nemen. De enige manier om dit fenomeen te begrijpen is om naar de momenten in de VS te kijken wanneer de KKK heropleefde.'

Krijgen de universiteiten ook te maken met white supremacy?
'White supremacy-groepen zien universiteiten als een plek waar progressieve gedachten groeien, een plek vol diversiteit. Rechtse studentengroepen en rechtse denktanken willen de betekenis van academische vrijheid aanpassen.'

Praten is doen

Moeten we net niet met alle visies in contact komen? Ongeacht links of rechts?
'Ik ben erg geïnteresseerd in wat academische vrijheid zou moeten zijn. In middelbare scholen in conservatieve staten betekent academische vrijheid dat je naast bijvoorbeeld de evolutieleer creationisme moet brengen als een evenwaardig wetenschappelijk standpunt. Sorry, maar dat is geen academische vrijheid! Niet alle standpunten zijn gelijk. Haatdragende boodschappen moeten niet gelijkwaardig beschouwd worden aan andere vormen van spreken.'

'We moeten ergens een lijn trekken en niet altijd tolerant zijn. We moeten speech bekijken als een speech act. Ik denk dat de enige manier om het Trumpregime te beschrijven een fascistisch regime is.'

'Het is fascistisch want we kijken naar de institutionalisering van wit nationalisme in de manier waarop de staat werkt. En er is natuurlijk ook het autoritaire, populistische aspect. Het wordt ingebed in de wetten. De moslimban is daar een voorbeeld van.'

Maar dat is ondertussen niet meer geldig. De rechtsstaat staat er nog.
'Voorlopig. De rechtsstaat zal veranderen met aanstellingen aan het Hooggerechtshof en het supreme court.

Is dat ook een symptoom van de Amerikaanse democratie die in verval is?
Aan de ene kant beseffen veel mensen wat er op het spel staat. Het is net zoals Amerikanen die voor Trump hebben gestemd nu beseffen dat ze stemden tegen hun eigen belangen zoals het verliezen van hun ziekteverzekering. Dus ik denk dat veel mensen wakker worden, zelfs sommigen die voor Trump stemden. Al is er de angst dat het al te laat is. Bij het verkiezen van Trump is de aftakeling van belangrijke democratische processen in beweging gezet.