'Het is tijd dat de KU Leuven een mensenrechtenbeleid uittekent'

Via het LAW-TRAIN project, dat onderzoek verricht naar ondervragingstechnieken bij drugdelicten, werkt de KU Leuven samen met de Israëlische Bar Ilan-universiteit, politie en overheidsdiensten. In een open brief klaagden een dertigtal academici de samenwerking aan met een staat die mensenrechten schendt. Onder andere professoren Geertrui Van Overwalle, Bert Cornillie en Reine Meylaerts ondertekenden de open brief.

Begin deze maand trokken enkele ondertekenaars, waaronder Meylaerts, naar Israël en de Palestijnse gebieden. Daar spraken ze met de betrokken actoren over de verhoorpraktijken in het land.

Professor Meylaerts, waarom bent u naar Israël en Palestina vertrokken?
Meylaerts: 'In se wist ik alles al, maar het was toch belangrijk om naar daar te gaan en alles in eigen persoon te horen van zowel Israëli’s als Palestijnen. Als je het effectief van de mensen zelf hoort, grijpt je dat pas echt aan.'

'Zo was er een jongen van ongeveer twaalf jaar die stenen had gegooid en daarvoor werd ondervraagd door de politie. Hij zat daar helemaal alleen, want zijn familie of advocaat mochten niet aanwezig zijn. De jongen was duidelijk helemaal in paniek, zijn ondervragers bleven maar roepen tegen hem. Hij smeekte om te stoppen maar in plaats daarvan sloegen ze hem. Uiteindelijk is dat jongetje tot dertien jaar gevangenisstraf veroordeeld.'

'Tijdens mijn verblijf hebben zowel Israëlische als Palestijnse ngo’s en professoren mij herhaaldelijk gesmeekt om deze problematiek op de internationale agenda te zetten.'

Waarom is dit project voor zowel de Bar Ilan-universiteit als de KU Leuven belangrijk?
Cornillie: 'Voor Bar Ilan is dit een prestigeproject waarmee zij enerzijds veel geld binnenhalen en anderzijds, en misschien wel belangrijker, kunnen tonen dat ze een samenwerking hebben met een grote Europese universiteit.'

Meylaerts: 'Voor de Israëlische instanties is zo’n samenwerking genoeg om te kunnen zeggen dat er niets aan de hand is. Het zogenaamde ‘witwaseffect’.'

Van Overwalle: 'De rector houdt vast aan een beleid van academische vrijheid en ziet daarom het probleem niet met deze samenwerking. Wij willen een rector die zegt dat er grenzen zijn aan academische vrijheid. En die grens is bereikt bij Israël omdat daar geen respect meer is voor de democratische rechtstaat.'

Valt er met de VS op termijn dan ook niet meer samen te werken? Trump gaf al meermaals aan folteren goed te keuren.
Meylaerts: 'Dat is naast de kwestie. Het is niet omdat we nog niet weten wat met andere samenwerkingen te doen dat we hier de grens niet kunnen trekken. Met Israël kunnen we alvast beginnen omdat het daar voor mij duidelijk is dat de mensenrechten op een systematische wijze geschonden worden. Dat is in de VS nog niet het geval.'

Van Overwalle: 'Er zijn rapporten genoeg die verduidelijken dat mensenrechten in Israël manifest en geïnstitutionaliseerd worden geschonden.'

Faalt het beleid hier dan? Het project is immers door de ethische commissies geraakt.
Van Overwalle: 'Die commissies zijn themagericht. Ze kijken of er problemen zijn met het onderwerp zelf. Het gaat echter nooit over de constitutionele context waarin onderzoek plaatsvindt.'

Meylaerts: 'Het is tijd dat de KU Leuven een mensenrechtenbeleid uittekent, naar analogie met UGent. Dat is voor mij intern de logische voortzetting van het beleid dat extern gevoerd wordt, met bijvoorbeeld de laatste eredoctoraten. Als je extern een baken in de maatschappij wil zijn, moet je dat intern ook voortzetten.'