Grensoverschrijdende dopen

In Nederland zijn mensonterende studentendopen schering en inslag. Het concept 'ontgroening' is er sterk ingebed in de studentencultuur. In het verleden vonden er dan ook al talrijke onsmakelijke dopen plaats: een fatale epileptische aanval na het drinken van een liter jenever, studenten die een huidaandoening kregen na het kruipen door een gang met slachtafval, en er zijn zelfs geruchten over schachten die seks moesten hebben met kippen. De voorbeelden zijn slecht het tipje van de ijsberg.

Volgens Peter Fijbes, trainer voor studentenorganisaties in Nederland, is het probleem zo hardnekkig omdat het in de eerste plaats diep in de studentencultuur geworteld zit. Daarnaast maken de schachtenmeesters, die zelf een ellendige ontgroening hebben ondergaan, er een erezaak van om de nieuwelingen net zo hard aan te pakken.

Ook in Frankrijk vonden in de vorige eeuw hevige studentendopen plaats. In 1998 maakte Ségolène Royal, op dat moment minister van Onderwijs in Frankrijk, daar een einde aan door een wet in te voeren die studentendopen verbiedt. Voor diegenen die zich niet aan de regels houden kan een boete oplopen tot 7.500 euro, met gevangenisstraffen tot zes maanden. 

Verandering op komst

Met alle incidenten die onze noorderburen moesten verwerken, kwamen er meer stemmen op voor verandering. 'Er is de laatste vijf jaar veel veranderd', aldus Fijbes. 'Subsidies van de universiteiten zijn voor de verenigingen van levensbelang en vormen zo een effectief drukkingsmiddel. Maar er zijn ook disputen, kleinere organisaties die onder controle van de verenigingen vallen. Die functioneren zelfstandiger en worden daarom niet rechtstreeks geaffecteerd door de maatregelen van de universiteiten.'

Misschien heeft Nederland wel baat bij een algemeen verbod zoals in Frankrijk? Toch blijkt dat ook het Franse systeem niet ideaal is. Door het wettelijk verbod op studentendopen vinden ze in het geheim plaats, waardoor er nog minder controle is. Het is net dat gebrek aan toezicht dat ervoor zorgt dat deelnemende studenten minder toegang hebben tot hulp bij problemen. 

Het concept van ‘dopen’ heeft een hardnekkige kern die moeilijk aan te pakken is. ‘De echte oplossing schuilt in een fundamentele andere kijk op het ritueel: het draait niet om vernedering, wel om verbinding,’ zegt Fijbes.

Duitse degelijkheid

De ontgroeningscultuur die in Nederland en Frankrijk zo sterk aanwezig is, lijkt in Duitsland afwezig. De gemiddelde Duitse eerstejaarsstudent is 21,9 jaar oud en zou minder belangstelling hebben voor dopen. Duitse studenten verenigen zich uiteraard wel, maar het engagement is er meer vrijblijvend en veeleer gebaseerd op een gemeenschappelijke hobby of interesse.

Duitsland had tot aan het begin van de vorige eeuw wel een sterke studentencultuur van liberale en progressieve studentenorganisaties, maar die politieke visie zorgde ervoor dat ze onder het naziregime niet overeind konden blijven.

Vandaag is het aantal studentenverenigingen in Duitsland eerder gering. Zij die overbleven, zijn eerder conservatief en hechten veel belang aan hun tradities. Zo spelen ze mensur of het studentenduel. Dat is een schermgevecht dat gehouden wordt tussen verschillende clubs. De littekens die studenten daarbij oplopen zijn een teken van trouw en eer.

Onze kleine onderbuur Luxemburg heeft pas sinds 2003 een universiteit. Er is dus nog niet echt sprake van een studentencultuur aan de Université de Luxembourg, waardoor dopen er niet erg hoog op de agenda staat.