'Gouden Dagenraad heeft de voorbije jaren getoond wat zij zijn: tuig van de richel'

Hoe bent u correspondent geworden?
Bruno Tersago: 'In 2005 verzocht De Standaard mensen over de hele wereld om een blog te vullen. Die heette: Nu even elders. Bloggen was destijds vrij nieuw. Ik heb toen toegezegd, maar merkte al gauw dat de meeste stukken op de blog van mij waren. Ik wilde de blog niet gaan monopoliseren en heb daarop besloten om mijn eigen blog te beginnen. Dat moet ergens in 2008 geweest zijn.'

'Bij De Standaard hebben ze mij gevonden omdat ik toevallig een paar mensen kende waarmee ik samen Germaanse had gestudeerd. Bij de VRT is het in 2011 begonnen. Ze hadden mij gevraagd bij Terzake. Ik had dat nog nooit gedaan. Dus ze plakken daar zo’n oortje in je oorschelp en gaven een microfoon in mijn handen. Dan moest ik in het zwarte gat van de camera kijken. Het was net het begin van de Acropolis rally. Het was er lawaaierigen het was moeilijk om geconcentreerd te blijven, maar uiteindelijk lukt alles wonderwel.'

'Na het interview vroegen ze mij of ik dit al eerder had gedaan en ik antwoordde van niet. Toen hebben ze gevraagd of ik het nog vaker wou doen. Op dat moment ben ik eigenlijk de VRT-correspondent Griekenland geworden.'

Is het een bewuste keuze om het freelance te houden?
'Ja. Ik heb het overwogen of ik ervan zou kunnen leven. Het antwoord was ronduit: neen, want ik bepaal niet wat er over Griekenland wordt geschreven in de Nederlandstalige media. Er zijn nu veel meer media dan vroeger, maar ik heb dat nooit echt goed opgevolgd. Ik ben naar Griekenland gekomen om hier te leven en te werken.'

Hoe schrijft u uw stukken?
'Ik weet wat er allemaal gebeurt, want ik zit er middenin. Wanneer ik dan een stuk schrijf, heb ik vaak mensen in mijn achterhoofd aan wie ik vragen kan stellen. Ik heb een netwerk uitgebouwd van mensen die ik af en toe aan de tand probeer te voelen.'

'Ik schrijf eerst altijd op wat ik zeker in het stuk wil. Dan begin ik daar stukken rond te weven. Er zit niet echt een journalistieke werkwijze achter.'

Merkt u een evolutie in uw schrijven?
'Toen ik hier begon te bloggen wilde ik zoveel mogelijk dingen zeggen, zonder dat het te lang zou zijn. Ik heb daar zo’n beetje op gebroed en er is een eigen stijl uit ontstaan. Ik was toch al een jaar of vijf, zes aan het bloggen voor ik begon te schrijven voor De Standaard, de VRT, of voor andere media.'

U heeft ook een uitgesproken voorliefde voor de geschiedenis van Griekenland. Kan geschiedkundige kennis helpen in uw journalistieke werk?
'De geschiedenis kan een aantal politieke gevoeligheden verklaren die op dit moment nog steeds leven in Griekenland. Dan heb ik het niet over het Oude Griekenland, dat is veel te ver. Ik bedoel echt de geschiedenis van de laatste honderd jaar.'

In een interview gebruikt u het voorbeeld van de vluchtelingenakkoorden tussen Turkije en Griekenland als verklaring voor de sympathie bij sommige Grieken voor de vluchtelingen. Is dat een goed voorbeeld?
'Ja. Het gaat dan over het feit dat er honderd jaar geleden een bevolkingsuitwisseling is geweest tussen Turkije en Griekenland. Toen zijn een miljoen Grieks sprekenden vanuit Turkije naar hier gekomen.'

'In een recente live televisie-uitzending liep een journalist op het eiland Lesbos met microfoon het water in naar een aantal mensen die juist aankwamen met hun bootje. De vragen werden gesteld in het Grieks - want ja: welke taal moet je spreken met die vluchtelingen - en zij antwoordden terug in het Grieks.'

'Het bleek dat deze vluchtelingen afstammelingen waren van mensen die honderd jaar eerder gevlucht waren vanuit Kreta, waar toen nog moslims achtergebleven waren na de instorting van het Ottomaanse rijk. Wanneer Kreta dan werd ingelijfd bij Griekenland, werden hun voorouders allemaal verjaagd. Die moslims hebben hun toevlucht gevonden in moslimstaten, en voornamelijk in Syrië. We zien nu de nakomelingen van de mensen die toen zijn gevlucht. Zo zie je de continuïteit van de geschiedenis in dit deel van de wereld.'

U heeft besloten om niet aan kinderen te beginnen vanwege de crisis. U vreesde in 2012 ook voor een demografische crisis. Vreest u daar nog steeds voor?
'Absoluut. Het aantal geboortes ligt al een paar jaar een stuk lager dan het aantal overlijdens in Griekenland. De Griekse statistische dienst laat het elk jaar pijnlijk zien. Tegelijkertijd wijken enorm veel Grieken uit. Sinds 2009 zijn er naar schatting tussen de 700 à 800.000 Grieken vertrokken, opmerkelijk als je weet dat de Griekse bevolking even groot is als de Belgische.'

'Er zijn mensen die aarzelend aan kinderen beginnen, ietsje meer dan vroeger. Maar voorlopig blijft de bevolkingspiramide nog steeds omgekeerd en dat zal wellicht nog een hele tijd duren.'

U had het ook moeilijk met de afschildering van Grieken in de internationale media. Dat beeld wou u wegwerken met cijfers. Denkt u dat dit beeld al gewijzigd is ondertussen?
'Ik kom niet zo vaak in het buitenland, maar ik heb wel het gevoel dat iets duidelijk is geworden: de redding van Griekenland is met name gebeurd om de Franse en Duitse banken uit de wind te zetten. Dat heb ik in 2014 al gezegd, maar dat is de laatste twee jaar ook duidelijk geworden buiten Griekenland.'

'Maar om dat te verkopen heeft Brussel de Grieken in een slecht daglicht gesteld. Dijsselbloem (Jeroen, voorzitter van de Eurogroep ten tijde van de Eurocrisis, red.) beweert nog steeds in een interview dat de Grieken op hun vijftigste op pensioen gaan. Als je Eurostat er op na houdt, dan zie je dat de Grieken gemiddeld op hun 62e of 63e op pensioen gaan. Later dus dan de Belgen, de Nederlanders of de Duitsers. Dat zijn concrete cijfers, maar toch doet zelfs een politicus niet eens de moeite om naar die cijfers te kijken. Dat stoorde mij enorm.'

'Ik wil niet zeggen dat de Grieken geen schuld hebben aan hun crisis. Zij hebben die voor een groot deel zelf veroorzaakt, laten we daar eerlijk in zijn. Maar de EU heeft nooit tot doel gehad om Griekenland te redden. Het was naar mijn mening veel sierlijker geweest als dat ook zo was gezegd.'

Neo Demokratia, de liberaal-conservatieve partij van Kyriakos Mitsotakis, heeft intussen de verkiezingen gewonnen. Er was teleurstelling over Syriza. Mitsotakis verkocht de overwinning als hadden de Grieken populisme weggestemd. Klopt dit beeld volgens u of werkt het vertekenend?
'Het klopt niet. Populisme heeft altijd bestaan in de Griekse politiek en het bestaat nog steeds.'

Mitsotakis is iemand die we niet onmiddellijk met populisme associëren, als man van het establishment.
'Precies. Maar zijn partij, maakt zich wel vaak schuldig aan populisme; voortdurend eigenlijk. Bijvoorbeeld door fake news de wereld in te sturen.'

'Afgelopen zondag werden een aantal minderjarigen uit een bioscoop weggeplukt omdat ze naar de film Joker aan het kijken waren. Die film is '18+' in Griekenland. Er zaten twee medewerkers van het ministerie van Cultuur in de zaal, die de kinderen hebben aangewezen en de politie hebben opgebeld. Nadat de politie de jongeren uit de zaal had verwijderd hebben ze de nacht doorgebracht in een politiekantoor.'

'Toen begon een aantal politici van Neo Demokratia te zeggen dat zij daar niets mee te maken hadden. De medewerkers voor het ministerie van Cultuur waren aangeworven door Syriza. Maar tegelijkertijd zeggen die medewerkers dat zij niet door Syriza waren aangenomen en bovendien de bevelen opvolgden van de bevoegde minister van Neo Demokratia.'

'Het is wel het einde van een retoriek die zegt dat het een crisis is die gemakkelijk kan worden opgelost en waarin Griekenland zelf het heft in handen zou kunnen nemen. Dat beweerde Tsipras altijd, maar dat lukte dan niet.'

Hoe voelt u de sfeer daar nu aan: eerder pessimistisch of houden de Grieken hoop in de nieuwe premier, die zegt wel te willen samenwerken met Europa en de Trojka?
'Er is ietsje meer optimisme, zeker wel. Maar dat heeft niet meteen met de nieuwe regering te maken. Toen die aantrad, was men blij met de aangekondigde belastingverlagingen, maar ondertussen zijn de 'wittebroodsweken' alweer voorbij.'

'De belastingen zijn verlaagd, maar voornamelijk voor bedrijven en niet voor de gemiddelde Griek. Daar heeft Mitsotakis eigenlijk zelfs niet echt een geheim van gemaakt. Dus het is niet dat hij niet doet wat hij heeft gezegd.'

'In het algemeen gaat het iets beter dan in 2014-2015. De Grieken hebben weer wat meer geld op overschot en er zijn meer jobs. Al zijn die wel vaak halftijds. Een heel aantal sociale rechten is bovendien verdwenen. Er is dus wat meer optimisme, maar dat heeft niet met de politiek te maken, wel met het economische klimaat.'

Hebben de gebeurtenissen in Noord-Syrië, nu Turkije daar is binnen gevallen, een effect op de vluchtelingenkampen in Griekenland?
'Ik denk dat het nog iets te vroeg is om dat te zeggen. Die kans is in ieder geval groot. Toen een paar jaar geleden Afrin werd gebombardeerd, hebben we dat hier twee weken later gemerkt. Toen kwamen er opeens veel meer Koerden aan.'

'Op dit moment zien we heel veel Afghanen, Syriërs en Iraki’s aankomen. De Afghanen worden nu ook uit Iran weggejaagd. Heel veel Afghanen hadden daar eerder hun toevlucht gezocht.'

'In Turkije heeft de nieuwe burgemeester van Istanbul dan weer een nul-gedoogbeleid tegenover vluchtelingen. Mensen die waren terechtgekomen in de zwarte economie van Istanbul, underground, steken nu over naar Griekenland.'

Hoe komt het volgens u dat Gouden Dagenraad daar geen garen bij weet te spinnen?
'In België wordt er op een andere manier naar vluchtelingen gekeken dan in Griekenland. Er zijn mensen die geen vluchtelingen of geen Islam willen. Maar dat is geen reden voor hen om op Gouden Dagenraad te stemmen, met name omdat Gouden Dagenraad de voorbije jaren heeft getoond wat ze in haar rangen heeft lopen: tuig van de richel.'

'De mensen die echt anti-vluchteling zijn hebben eneerzijds hun toevlucht gevonden bij andere partijen. Zo zetelt er bijvoorbeeld een partij in het Griekse parlement: Elliniki Lysi. In het Nederlands: Griekse oplossing. Zij willen alle vluchtelingen in Griekenland droppen op een onbewoond eiland. Maar zelfs die partij heeft zich nog niet schuldig gemaakt aan straatgeweld zoals Gouden Dagenraad dat deed.'

'Nog anderen hebben hun toevlucht gevonden bij de rechtse vleugel van Neo Demokratia. Ze bestrijkt een heel breed gamma aan de rechterkant en daar zitten dus figuren bij die je zou vinden bij N-VA of zelfs bij Vlaams Belang. Mitsotakis moet nu voortdurend navigeren om iedereen onder de knoet te houden.'

'Anderzijds is er de bevolkingsuitwisseling van honderd jaar geleden tussen Turkije en Griekenland. Een heleboel Grieken zijn daardoor groot geworden met vluchtverhalen van hun grootouders en ouders. Zij hebben destijds ook hun huizen moeten verlaten in Turkije. Het feit dat er nu vluchtelingen toestromen maakt ergens een klik door de verhalen die ze hebben gehoord. Dus je hebt ook een heleboel Grieken die heel erg openstaan voor vluchtelingen en hen echt willen helpen.'

'In Griekenland speelt dat religieuze ook veel minder mee. België, net als Frankrijk, wil zo graag een lekenstaat zijn, Griekenland niet. De officiële religie in Griekenland is de orthodoxie en er is evenmin een officiële scheiding tussen kerk en staat. Het dragen van religieuze symbolen zie je hier overal. Er hangen kruisbeelden in alle openbare gebouwen. In de scholen wordt nog altijd Grieks-orthodox onderwijs gegeven - opgelegd door de Kerk, zonder beschikbare alternatieven. De Grieken voelen zich dan ook niet bedreigd door iemand die een ander religieus symbool draagt.'

Uw blog Reilen en zeilen in Griekenland heeft vele wegen voor u geopend: u heeft een boek geschreven en bent buitenlandcorrespondent van de VRT, De Standaard en andere media. Het heeft wat weg van een accident de parcours.
'Absoluut. De blog is iets wat ik persoonlijk doe wanneer ik zin en tijd heb. Ik heb via die blog ook heel veel mensen leren kennen; mensen die mij volgden en ook graag eens wilden afspreken wanneer ze in Athene waren. Ik ben vrienden geworden met een aantal van mijn volgers. Het is inderdaad een accident de parcours.'

Heeft u nog raad voor iemand die graag buitenlandcorrespondent wil worden?
'Ik doe een aantal dingen die ik nooit voor mogelijk had gehouden, maar ik zou zeggen: wees onbevangen, hou je ogen open en praat met zoveel mogelijk mensen. Probeer gewoon omgang te zoeken met de lokale bevolking. Zit niet als expat eigen landgenoten op te zoeken.'

'Ik voel mezelf daardoor na twintig jaar veel meer Griek dan Vlaming. Ik merk dat ook wanneer ik terugkom in België. Het is voor mij een redelijk vreemd land geworden. Het is niet het land dat ik achtergelaten heb twintig jaar geleden. Niet dat ik mij niet meer zou thuis voelen, maar het is een ander land, echt wel.'