reportage> Een lezing over de politieke situatie in Turkije
Fout of fouter: Turkije in de kreukels
De dubbele lezing van LVSV over de politieke situatie in Turkije bood een verfrissend en interessant perspectief op de situatie. Er bleek geen sprake te zijn van goed of kwaad, wel van fout en fouter.
Elke week organiseert LVSV, een liberaal studentenverbond, de zogenaamde ‘Blue Monday’ waarop interessante sprekers een lezing komen geven. Dit keer was de beurt aan Mete Öztürk en Dries Lesage. Mete Öztürk is de oud-hoofdredacteur van Zaman Vandaag België, een krant die op controversiële wijze werd opgedoekt en verbonden werd met de zogenaamde Gülenbeweging. Dries Lesage is professor Internationale Politiek aan de UGent en is getrouwd met een Turkse.
Voor wie niet beter wist, had kunnen denken dat dit een debat voor of tegen de Turkse president Erdogan was. Al snel bleek dat dit een simplificatie was van de standpunten. Mete Öztürk opende de avond met een korte beschrijving van de moderne Turkse geschiedenis, waarin hij onder andere de rol van de seculiere Turkse ‘godfather’ Atatürk toelichtte en korte metten maakte met het overheersende beeld als redder van Turkije. Ook onder Atatürk bleek geweld en onderdrukking van minderheden schering en inslag, onder andere door het promoten van een (seculiere) ideale burger, zo meende hij. Religieuze minderheden vielen hier per definitie natuurlijk niet onder. Toch bleek ook Atatürk maar een speler te zijn in een groter spel van elkaar bestrijdende partijen, die grotendeels te verdelen waren in het seculiere leger en religieuze, islamitische partijen.
Later ging Öztürk in op de huidige situatie in Turkije, met name op het bestuur van de huidige president Erdogan. Als oud-hoofdredacteur van Zaman Vandaag België was het duidelijk dat Öztürk geen positief verhaal zou gaan vertellen. Waar Erdogan eerst nog redelijk pro-westers en gematigd te werk ging, radicaliseerde hij met de tijd meer en meer, met de onderdrukking van Koerden, gülenisten en andersdenkenden in het algemeen als gevolg.
De andere spreker, Dries Lesage, sprong hierop in. Met Turkije als zogenaamde ‘hobby’ had hij meer een buitenstaanders-perspectief, al was hij wel met Turkije verbonden door zijn Turkse vrouw. Dit bleek ook in zijn analyse van de stand van zaken in Turkije. Volgens Lesage was er sprake van een te overheersend ‘frame’ in de westerse wereld, waarin Erdogan altijd de zwarte piet krijgt toegeschoven en andere, eveneens schadelijke partijen vrijuit gaan. Zo merkte hij op dat het westen wel erg weinig aandacht had voor de slachtoffers van de mislukte coup in 2016. Lobbyisten van de Turkse denker Gülen zouden met hun contacten in de westerse overheden ervoor zorgen dat er een eenzijdig beeld van de coup en de situatie erna was ontstaan. Harde bewijzen had Lesage hiervoor niet, vermoedens des te meer.
Toch was Lesage ook niet blind voor de acties van Erdogan. Arrestaties van journalisten en academici werden ten strengste veroordeeld, evenals Erdogans zucht naar macht. Het grotere probleem was echter dat het hele Turkse politieke stelsel zo al tijden functioneert. ‘De brutaliteit is voor een deel in het systeem ingebakken.’
Gevraagd naar een uitweg uit deze situatie antwoordden Öztürk en Lesage dat hervormingen niet van buitenaf kunnen worden afgedwongen. Eerdere pogingen daartoe hadden een ernstige backlash veroorzaakt. Gunstig is hierbij dat het verzet binnen de AKP, Erdogans partij, tegen Erdogans autoritaire optreden groeit. Ook de EU had in een eerder stadium hervormingen kunnen afdwingen, als voorwaarde tot toetreding tot de EU. Deze kans werd echter faliekant gemist. Voorlopig blijft Erdogan toch redelijk zeker van zijn positie, gezien de grondswetwijziging in 2017 die de president meer macht geeft.
Geen happy end van deze lezing dus, maar wel een interessante visie op de gang van zaken in Turkije.
