Evenementen met gevoelige thema’s mogen niet opgenomen worden bij sinologie

De onderzoeksgroep Sinologie heeft vorig jaar besloten om bij evenementen waar gevoelige thema’s aan bod komen, opnames te verbieden. Daarbij gaat het niet om een formele eis, maar een vraag naar alle aanwezigen om niemand op geluid of beeld vast te leggen.

De beslissing is er gekomen omdat Chinese studenten terughoudend waren om naar de evenementen te komen, vertelt Nicolas Standaert, hoofd van de Onderzoeksgroep Sinologie aan de KU Leuven. 'Veel Chinese studenten — vooral van buiten sinologie — hadden interesse in onze evenementen, maar waren bang om opgenomen te worden.'

Op een filmavond over Hongkong vorig jaar vroeg men voor het eerst geen opnames te maken. Sindsdien doen ze dat altijd wanneer politiek gevoelige thema's worden aangesneden, zoals later bij een filmavond over de Oeigoeren. 'Het is moeilijk een antwoord op Chinese druk in reglementen te gieten, maar dit toont wel dat we bij sinologie er gevoelig aan zijn en veilige oplossingen willen bieden', meent Standaert.

Hiermee wil men niet zozeer de spreker of docent beschermen, maar wel de deelnemers zelf: 'Wij willen vooral voor Chinese studenten een veilige ruimte creëren, waarin debat mogelijk is.' Standaert is zich bewust van de angst die er bij Chinese studenten heerst: iets verkeerd zeggen, dan online gegooid worden en uiteindelijk door je familie en de staat gestraft worden.

Volgens hem is de druk vanuit China de laatste vier à vijf jaar enorm verscherpt: 'We leven nu in een context waarin China veel meer controle heeft over ideologie, ook in het buitenland. Dat probeert de Chinese overheid ook aan universiteiten actief te doen.'

Belangrijk is dat het uitsluitend over extra-curriculaire activiteiten gaat. Sinds het begin van het academiejaar nemen docenten ook gewoon hun lessen op via Kaltura, zonder hierbij gevaarlijke thema's te schuwen. Het blijft wel opletten geblazen. 'Als je nu eens iets fout of in de verkeerde context zegt, staat het meteen online en dat kan wel bepaalde gevolgen hebben', stelt Standaert.

Veiligheidswet

In de Angelsaksische wereld heeft de controversiële veiligheidswet van Hongkong veel poppen aan het dansen gezet. Drie grote universiteiten hebben reeds aangekondigd maatregelen te nemen om Chinese studenten te beschermen en de academische vrijheid te vrijwaren.

Aan Oxford University, de meest prestigieuze universiteit van over het Kanaal, zullen studenten sinologie of Chinese studies vanaf nu hun papers anoniem moeten insturen. Daarnaast mogen studenten geen lessen opnemen en worden studiehulpsessies nu individueel gegeven.

De redenen hiervoor zijn vooral juridisch en geopolitiek. Belangrijk is dat de Chinese wetten ook voor burgers gelden wanneer ze zich buiten het grondgebied bevinden. Men zou zo op de luchthaven in Shanghai opgepakt kunnen worden voor een paper die men in Oxford heeft geschreven. Het feit dat Hongkong een voormalige Britse kolonie is, geeft aan deze maatregelen ook een symbolische lading.

In de Verenigde Staten kent Princeton University aan elke student een code toe, waarmee hij zijn papers geanonimiseerd kan insturen. Aan de Harvard Business School zullen studenten dan weer kunnen weigeren te spreken over gevoelige onderwerpen bij debatten, presentaties of mondelinge examens.