'Elke stem op Wilders is een vervelende stem'

GeenPeil wil de representatieve democratie nieuw leven inblazen. Ze gaan een platform ontwerpen waar het maatschappelijke debat kan plaatsvinden en alle leden kunnen input geven. Dat leidt uiteindelijk tot een lijst voor en tegen een wetsvoorstel. Dan kunnen de leden stemmen wat ze willen. Je stemt altijd voor of tegen een voorstel.

Hierdoor willen ze 'de democratie herstellen', dixit Dijkgraaf.

'De democratie zit op dit moment in een dieptepunt. Dat denken veel mensen, niet alleen in Nederland maar ook in veel andere landen. Kijk maar naar de opkomst van Trump en Le Pen of de AfD in Duitsland. Wij denken dat we die boosheid begrijpen en dat GeenPeil een oplossing kan bieden.’

Is boosheid een rechtvaardige drijfveer?
Jan Dijkgraaf: 'Geert Wilders en VNL (Voor Nederland, rechtsliberale partij, red) drijven alleen op boosheid. En die blijven ook boos. Ik geloof dat boosheid kan zorgen voor actie, maar uiteindelijk moet het doel wel iets anders zijn dan ‘ik wil mijn boosheid kwijt’.'

'Die boosheid moet omgezet worden in de motivatie om het beter te doen. In ons geval willen we dat het systeem verandert. Dan wordt die boosheid omgezet in iets positiefs.De gevestigde politici haten deze positieve verandering, die veel mensen willen.'

'Die politici voelen dat hun macht zou kunnen afbrokkelen als dit gaat werken. Dat is ook zo. Maar als je alleen boos bent om te schelden dan moet je in Nederland op de PVV stemmen. Die gaat nooit regeren, die kan schreeuwen wat die wil. Dat is heel makkelijk, maar daar wordt het land niet beter van.'

Weten de mensen waarvan het land beter wordt? Jullie rekenen op de wijsheid van de massa.
‘Je hebt schreeuwers, ter linker- en rechterzijde. Je hebt in Nederland mensen die varkenskoppen leggen bij een asielcentrum en je hebt mensen die de intocht van Sinterklaas op militante manier verstoren. Die schreeuwen het hardst en zie je het vaakst in de media.’

‘De massa is echter gewoon rustig en bedaard. Ze hebben gezond verstand en een warm hart. Die zullen uiteindelijk alle dwaze voorstellen wel weten weg te krijgen. Nederlanders zijn veel minder agressief dan ze worden voorgesteld in de media.’

‘De zwijgende massa is wel boos over de manier waarop ze geregeerd worden door de politiek en is ook bang voor sommige ontwikkelingen.’

‘In België hebben jullie aanslagen gehad, in Nederland is er eentje geweest in 2004 en daarna nooit meer. Maar er is wel degelijk angst voor islamitische aanslagen.’

‘Als je dat niet duidelijk durft te benoemen dan gaan mensen mede daardoor op Wilders gaan stemmen. En ik vind persoonlijk elke stem op Wilders een vervelende stem. Iedereen moet het voor zichzelf uitmaken, maar het is ieder geval niet constructief om op Wilders te stemmen.’

Moreel kompas?

Iedereen kan op GeenPeil stemmen, ook mensen die wel voor Wilders zouden stemmen. Kan bijvoorbeeld de doodstraf op tafel komen met jullie open systeem waar iedereen input kan geven?
‘We zullen in eerste instantie reactief zijn. Als we in de Tweede Kamer komen, zullen we alleen maar stemmen over wat wordt ingediend door het kabinet en andere partijen. We gaan de regering controleren.’

‘Uiteindelijk gaan we doen wat de leden willen en dus ook wetsvoorstellen indienen. Alleen zal het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens ons moreel kompas zijn.’

‘Dat betekent dat we niet aan de doodstraf zullen meewerken. Ook als onze leden dat willen omdat het in strijd is met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens.'

Dus jullie bouwen een grens in?
‘We zullen sowieso niets doen wat de meerderheid van de leden niet willen. Een lid kan allerlei dwaze voorstellen indienen en ons daarmee aan het werk zetten, maar we zullen pas een wetsvoorstel indienen als dat lid een meerderheid achter zich krijgt.’

‘Een voldoende grote massa zal altijd zorgen voor een corrigerend effect op die gekken die het systeem willen kapen. We willen op z’n minst 10.000 leden halen.’

‘Dus naast het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens als moreel kompas, heb je ook nog het moreel kompas van alle leden gezamenlijk. Stel dat de doodstraf zou mogen worden voorgesteld dat moet er nog eerst minimaal de helft plus een van onze leden dat willen indienen. Dat zal ook heel veel dingen voorkomen.’

Mikken jullie niet te hoog? Is het niet beter om van onderuit een nieuw systeem op te bouwen?
'Nee, de ontevredenheid is het grootste over de Tweede Kamer in Nederland. Dat is een goede reden om het te doen. De aanleiding was de referenda-vertraging, de tien maanden wachten. We hebben dus de eerste gelegenheid genomen. Als die eerste gelegenheid de Europese parlementsverkiezingen waren geweest hadden we dat gedaan.'

'Het is wel heel erg moeilijk om nieuw in de Tweede Kamer te komen en het is heel erg makkelijk om nieuw in de gemeenteraad te komen. We lopen een zeker risico dat het niet lukt. Maar dan zijn we toch dat systeem aan het bouwen voor later.'

'Natuurlijk zal het als een afgang worden gepercipieerd, want je hebt het niet gered. Maar aan de andere kant houden we daar ook rekening mee. De kans is fifty-fifty dat je het wel haalt dan dat je het niet haalt. Het heeft ons niet weerhouden en de boosheid zit toch echt bij de Tweede Kamer, en niet bij gemeenteraden.'

'Je neemt gewoon je moment. Dat gebeurt ook best spontaan, moet ik eerlijk zeggen.'