Een analyse van het kiesgedrag van de Amerikaanse jeugd

Terwijl The Donald de rariteiten en stuiptrekkingen van politieke macht leert kennen, druppelen de eerste gedetailleerde cijfers over de verkiezingen binnen. Op 9 november trokken zo’n 24 miljoen Amerikaanse jongeren tussen 18 en 29 jaar naar de stembus, een opkomst die hoger ligt dan vier jaar geleden. Die jongeren staan voor iets minder dan 20 procent van alle stemmen. Een niet te onderschatten groep dus. De cijfers komen van rapporten van Circle, een onderzoeksbureau verbonden aan de Tufts University in Boston. Ze verkregen hun cijfers op basis van een groot aantal exit polls.

In eigen voet

Opvallend is dat Trump over heel Amerika procentueel gezien evenveel jongeren kon overtuigen als zijn republikeinse voorganger Mitt Romney vier jaar geleden. Beiden overtuigden 37 procent van de jongeren. Ook de samenstelling van het jonge electoraat was zeer vergelijkbaar met vier jaar geleden. De opkomst van blanke jongeren steeg amper, die van minderheden niet. ‘Is er eigenlijk iets veranderd?’, vraag je je bijna af. Wel ja, het is zelfs vrij spectaculair.

Clinton overtuigde 55 procent van de Amerikaanse jongeren, een groot verschil met haar republikeinse vriend Trump. Ze deed het daarmee echter 5 procent slechter dan Obama vier jaar geleden, een gigantische daling. Jongeren die in de exit polls aangaven op een third-party candidate of niet presidentieel gestemd te hebben, stegen met – jawel – 5 procent. Adesh Dasani, een student Politieke Wetenschappen aan Temple University, Philadelphia, getuigt: ‘Hillary representeerde gewoon nog meer neoliberalisme, nog meer globalisering. Veel jongeren waren heel erg gefrustreerd en kwaad. Ze konden haar gewoon niet steunen.’

In totaal liet 8 procent van de jongeren zich verleiden tot zo'n principestem. Dat is heel wat. Deze stemmen gingen afgelopen verkiezingen meestal naar de centrumrechtse kandidaat van de Libertarian Party Gary Johnson en in mindere mate naar Jill Stein, de kandidaat van de Green Party.

Sommige jongeren stemden uit protest niet. ‘Er was het idee dat Hillary een comfortabele voorsprong had’, meent Adesh. ‘Veel jongeren haatten haar toch al, dus ze beslisten een principieel statement te maken. Principes die moeilijk te verdedigen zijn wanneer de volgende dag een monster de nieuwe president wordt.’

Ook Kiana Barcelona, student aan de George Washington University, kent jongeren die third-party stemden: ‘Veel vrienden van me uit andere staten zeiden me dat ze voor Gary Johnson gestemd hadden. Ze haten Hillary gewoon.’ Sinds 2008 verloren de democraten de stem van grofweg 11 procent van de mensen tussen 18 en 29 jaar, een zesde van Obama’s jonge politieke kapitaal in 2008.

Een gelijkaardige analyse maakt ook Björn Soenens, Amerikawatcher en ex-hoofdredacteur van het VRT-journaal: ‘Er was veel te weinig enthousiasme na het wegvallen van Sanders, waardoor er niet alleen minder jongeren voor Clinton hebben gestemd, maar er ook minder zijn komen opdagen.’ De cijfers spreken die laatste claim echter tegen.

Buitenspel

Wanneer we wat verder tabellen van Circle in duiken, zien we dat blanke jongeren zowel minder republikeins àls democratisch stemden dan vier geleden. Het derde stuk van de taart steeg in deze categorie met 5 procent. Latino’s en Afro-Amerikanen stemden wat meer republikeins, en veel minder democratisch. Bij Afro-Amerikaanse jongeren steeg de third-party vote met 7 procent en daalde de democratische steun met een gigantische 8 procent ten opzichte van 2012. De grote vraag in het Amerikaanse meerderheidssysteem blijft natuurlijk waar Clinton deze stemmen precies heeft verloren. En toch. ‘Dat is wat Clinton genekt heeft’, stelt Soenens.

Gezien de ranzige campagne en de afschuw - vaak voor beide kandidaten is het niet verwonderlijk dat jongeren zich willen distantiëren. In de VS is dit echter niet vanzelfsprekend. In een meerderheidsstelsel met twee partijen zoals in de VS, is stemmen op een third candidate voor het presidentschap zoveel als jezelf buitenspel zetten omdat andere kandidaten dan de klassieke twee geen schijn van kans maken. Zeker wanneer dat gebeurt in een swing state, waar dergelijke daling binnen een leeftijdscategorie nefast is.

In Michigan bijvoorbeeld, een staat waar het verschil voorlopig zo’n 12.000 stemmen bedraagt in het voordeel van Trump, stemden in totaal over alle leeftijdscategorieën heen 220.000 mensen op een third candidate, goed voor 4,7 procent van het totale electoraat.

Het feit is dat de meerderheid van de Amerikaanse jongeren zit opgescheept met een president die ze niet willen. Ook in de voorverkiezingen delfden ze het onderspit. Clinton kon in slechts 2 van de 27 staten, waarvan Circle exit polls heeft die leeftijd als categorie hanteren, rekenen op de steun van de meerderheid van de jongere kiezers. In de overige staten won Bernie Sanders – vaak met sprekend gemak – de steun van de jongeren. Clinton won uiteindelijk wel 20 van die 27 staten. Trump haalde in die voorverkiezingen wellicht meer stemmen binnen van jongeren dan Hillary, maar kwam niet in de buurt van de populariteit van The Bern.

Het geroep van veel jongeren op de democratische conventie in juli, waar Hillary officieel tot presidentskandidaat werd verkozen, was een teken aan de wand. Een jonge generatie Amerikanen zal de komende jaren ondervertegenwoordigd worden in het Oval Office. Ook na deze verkiezing lieten ze van zich horen. Ze zijn kwaad en zeer gefrustreerd. ‘Die blanke arbeiders zijn vastgeroeste racisten en zullen het altijd blijven’, zegt Adesh. ‘Ze zullen simpelweg altijd geloven dat Mexicanen hun jobs stelen. Ze geloofden het ten tijde van Bill Clinton en ze geloven het nu nog steeds.’

Na die blanke, ondervertegenwoordigde arbeidersklasse van de afgelopen jaren, zijn gefrustreerde jongeren misschien wel een nieuwe bom onder Amerika. Een bom van kiezers die tijdens de campagne op geen enkele manier het gevoel hadden vertegenwoordigd te worden en die vervolgens - mag het gezegd? - heel naïef zijn geweest.

De schuld van hun ouders!

Donald Trump won ten opzichte van Romney vier jaar geleden enkel stemmen van de babyboomers, de generatie van de ouders van de protesterende jongeren. In die – veruit de grootste – leeftijdscategorie steeg de aanhang met een kleine 2 procent. De democratische aanhang in die groep daalde met 3 procent. Die ene extra procent, die ging opnieuw naar de derde groep.

David Losinsky, student Politieke Economie aan de College of Idaho, verklaart: ‘Mensen dachten – ook omwille van de polls – dat minder mensen op Trump gingen stemmen omdat hij zo anders is. Uiteindelijk zal wellicht blijken dat mensen jammer genoeg vooral op basis van hun politieke ideologie gestemd hebben. Ik denk dat de republikeinen uiteindelijk meer tuk waren op een overwinning.’ Trump-stemmers wilden gewoon meer dat hun kandidaat president werd dan dat vroegere Obama-stemmers dat van Clinton wilden. Die ‘vroegere Obama-stemmers’ vat de kater van veel Amerikaanse jongeren samen. You can’t always get what you want. Zeker als je het niet graag genoeg wilt.

Het volledige rapport van Circle over de presidentsverkiezingen kan je hier raadplegen.