De toekomst van Europa door de ogen van Duits minister van Financiën Schäuble

Duits minister van Financiën, Wolfgang Schäuble, zakte af naar Leuven om een lezing te geven over de toekomst van Europa. De lezing was de derde in de reeks over deFuture of Europe, die mogelijk gemaakt wordt mede door het Wilfried Martens Fonds.

'De toegevoegde waarde van de lezing is dat er iemand aan het woord komt met een zekere staat van dienst die over Europa kan reflecteren en tegelijk zijn optimisme niet is verloren. Schäuble is niet blind is voor alle problemen die zich stellen binnen de EU', aldus professor Steven Van Hecke die de avond in goede banen leidde.

Hij begon alvast met enkele dankwoorden en een beschrijving van Schäuble als: 'beter een uitgesproken mening hebben, dan onverschillig zijn'. Een treffende beschrijving die later duidelijker wordt.

Beste idee van de 21ste eeuw

Eurocommissaris Marianne Thyssen komt ten tonele om minister Schäuble te introduceren. In 2009, tijdens de financiële crisis kwam Schäuble aan de macht als minister van Financiën. ‘Hij is kenmerkend om outside-the-box te denken’, aldus Thyssen. ‘Zijn ideeën hielpen de EU om de crisis bovenop te komen’, stelt de stelt departijgenoot van Schäuble. Beiden zijn actief binnen de Europese Volkspartij.

Vervolgens is de minister van Financiën zelf aan zet. ‘Het is nog steeds waar dat de Europese Unie het beste idee is dat we hadden in de 20ste eeuw en het beste idee dat we hebben om de uitdagingen aan te gaan van de 21ste eeuw’, stelt de positief ingestelde Duitser.

Maar wat hebben we volgens hem nodig? ‘Niemand zal de natiestaat opgeven’, meent hij, ‘maar we hebben heldere verantwoordelijkheden nodig in de EU.’

Drie agendapunten

In de lezing stelt Schäuble dat de EU zich moet focussen op drie zaken om onmiddellijke progressie te maken: het migratiebeleid, veiligheids- en buitenlandsbeleid en het economische en monetaire beleid. ‘Als we willen verdergaan zonder de binnengrenzen te controleren, moeten we de buitengrenzen verdedigen.’ Daarnaast stelt hij dat ‘het verdelen van vluchtelingen eerlijk is'.

Als tweede agendapunt meent Schäuble dat er meer samenwerking moet komen tussen de veiligheidsdiensten. ‘De terroristische aanslag van gisteren bevestigt dit.’

En ten derde moet de EU op economisch vlak competitief blijven. ‘Lidstaten moeten samenwerken maar het is aan de lidstaten om aantrekkelijk te blijven voor investeringen.’ Op vlak van de opgelegde regels is Schäuble duidelijk: ‘Alle lidstaten die onaangename regels hebben geïmplementeerd, zijn bij de meest succesvolle. Het probleem zit hem niet in de regels maar in het gebrek aan implementatie.’

Professor Van Hecke stelt dat het een van de meest provocerende uitspraken van de avond was. 'Ik denk niet dat de Grieken dat graag gehoord hebben.'

Maar volgens hem is net namelijk wat kort door de bocht: 'Een aantal landen die de regels wel gevolgd hebben, zijn nog niet van alle zorgen verlost', vertelt hij, verwijzend naar Portugal en Spanje. 'Zij kunnen nog niet zeggen dat ze de oorlog gewonnen hebben. De landen doen het beter maar hun startpositie was ook beter: die landen hadden geen enorme schuldenlast. De economieën waren al competitiever, dat is natuurlijk gemakkelijk om sneller te genezen.'

Dat valt niet te zeggen over Griekenland, dat nog aan het sukkelen is. 'Het IMF (Internationaal Monetair Fonds, red.) volgt Schäuble daar ook niet in.Het IMF is afgestapt van het standpunt dat je Griekenland op dezelfde manier kunt behandelen als alle andere landen omdat de situatie daar dramatischer is', aldus Van Hecke. 'Als je daar de regels strikt blijft toepassen, is het enige wat je doet het BNP fnuiken omdat je economie niet sterk genoeg is.'

Vicieuze cirkel

Van Hecke stelt dat Griekenland zo in een negatieve spiraal terecht komt. 'Investeren wil Schäuble niet zolang de Grieken niet hebben bewezen dat ze het begrotingstekort tot nul of tot een surplus kunnen terugbrengen. Pas dan kan er weer met geld over de brug gekomen worden.'

'Het gevaar is, en dat blijkt nu, dat je in een vicieuze cirkel terecht komt waar besparingen leiden tot een krimp van het BNP. Maar natuurlijk blijft de overheidsschuld hetzelfde dus de verhouding evolueert altijd negatief waardoor je dan meer zou moeten besparen. Daar wil het IMF van af, onder meer door schuldkwijtschelding maar Schäuble is daar niet voor te vinden.'

'Tegelijk hebben de huidige en de vorige regeringen van Griekenland altijd dingen beloofd maar nooit uitgevoerd', nuanceert Van Hecke. 'Dat is ook het probleem van het politieke apparaat in Griekenland: allerlei maatregelen die zijn afgesproken, zijn niet uitgevoerd. Dat verklaart dat iemand als Schäuble vindt dat er geen toegevingen meer gedaan moeten worden.'