artikel> Reeks: Waar is da feestje?!
Dag van de Overwinning in Rusland: Tanks en trauma's
Arctische voertuigen, onsterfelijke legioenen en integere herdenkingen. Op 9 mei vierde Rusland zijn Dag van de Overwinning. Een spektakel van Moskou tot Vladivostok.
Voor de eerste keer in tien jaar bleven de straaljagers aan de grond. Oorzaak: sneeuwwolken boven Moskou. En dat in mei. Zonde voor wie geen plaats had langs het Moskovitische defilé.
Op 9 mei marcheerden militaire colonnes door de straten van 26 Russische steden. Het was Ruslands Dag van de Overwinning. 72 jaar geleden overwon de Sovjet-Unie nazi-Duitsland in de Grote Vaderlandse Oorlog.
Het militaire vertoon werd aangevuld met speeches en plechtigheden. In Moskou stonden popartiesten te springen in uniformen van de Tweede Wereldoorlog. Het spektakel werd live gevolgd vanuit talloze Russische huiskamers.
‘Het is een vrije dag, maar die gebruik je niet om te feesten'
Liza, Russische studente aan de KU Leuven
Vergelijk het niet met de 21ste juli in België. De 9de mei is een aangrijpende en dramatische gebeurtenis in Rusland. Iedereen viert mee, zowel jong als oud. VK, de Russische Facebook, barst van de posts.
Oorlogstrauma
Maar het blijft dubbel. Liza, Russische studente aan de KU Leuven: ‘Het is een vrije dag, maar die gebruik je niet om te feesten. Het is een herdenkingsdag. We herdenken de offers die onze grootouders hebben gebracht.'
Het oostfront was een humanitair cataclysme zonder weerga. Pas na vier bloederige oorlogsjaren capituleerde Duitsland. Grote delen van Oost-Europa en de Sovjet-Unie lagen in puin. Het oostfront blijft met twintig miljoen slachtoffers het grootste slagveld in de geschiedenis. (Jawel: twintig mil-joen.)
Professor Ria Laenen, Ruslandkenner, wijst op het trauma dat achterblijft na zo een verschrikking. ‘Het is immens. Ieder gezin in Rusland heeft wel een verhaal over een grootouder die is geraakt door de oorlog.’ Op 9 mei worden die verhalen weer bovengehaald.
Het accent verschoof van ‘nooit meer oorlog’ naar ‘met ons wil je geen oorlog’
Als collectief geheugensteuntje wordt sinds drie jaar een speciale mars gehouden, na de defilés. Jongeren wandelen met de afbeeldingen van familieleden die meestreden in de Grote Vaderlandse Oorlog. De processie werd het Onsterfelijke Legioen gedoopt.
Dogmatische ondertoon
Overwinningsdag werd reeds gevierd in de Sovjet-Unie, maar kende na de val van de muur in '89 een periode van verwaarlozing. Er was chaos. Het regime Jeltsin had grotere kopzorgen. Maar onder Poetin is er een heropleving.
Volgens Alexey, afkomstig uit Koergan, is dit niet onlogisch. ‘De jonge Russische Federatie ontbeert een ontstaansmythe. De officiële Russische feestdag heeft geen wortel geschoten in de harten van het volk en wordt thuis niet gevierd, zoals bijvoorbeeld Independence Day in de V.S.’ De Dag van de Overwinning wordt daarentegen herinnerd in de hele federatie.
Maar er is meer. Alexey vindt dat de herdenking wordt gebruikt door het regime. ‘Soms is het wansmakelijk. Verloren symboliek wordt gerecycleerd en het hele gebeuren krijgt een sacrale, dogmatische ondertoon.' Het accent verschoof van ‘nooit meer oorlog’ naar ‘met ons wil je geen oorlog’.
Ook wereldleiders waren dit jaar zoek. Vroeger zakte een aanzienlijke delegatie staatshoofden af naar de Russische hoofdstad. Nu blijft het Kremlin, afgezien van enkele mindere goden, opmerkelijk leeg.
