Bij de sjeik in Saoedi-Arabië

Was Saoedi-Arabië wat je ervan verwacht had? Wat heeft je het meest verbaasd?

'We werden op voorhand goed ingelicht over de gebruiken in Saoedi-Arabië. Enerzijds was het dus zoals verwacht, anderzijds ben je het zo gewoon om 'vrij' te zijn dat het toch een zware impact had. Als vrouw mocht je bijvoorbeeld niet lachen, dat weet je uiteraard pas nadat je er op bent gewezen.'

'De mensen leven hun religieuze plichten erg strikt na, dat is nu eenmaal de wet. Zo sloten de winkels volledig voor elk gebed en elke verkoper weerde dan boos potentiële kopers. Dat was niet per se uit geloofsovertuiging, maar wel uit angst voor de 'geheime politie', die overal als burger kon rondlopen. Als je op vrijdag niet publiek op een plein opgehangen wou worden, kon je maar beter de regels naleven. Het algemene gevoel dat je ter plaatse had - het constant op de tippen van je tenen lopen, elk woord afwegen, nooit echt op je gemak zijn - dat heeft op mij de grootste indruk nagelaten.'

Hoe zag een gemiddelde dag er zoal voor jullie uit?

'We verbleven in het gastenverblijf van een sjeik, in the middle of nowhere. Na een uitgebreid ontbijt -pannenkoeken met choco voor mij- vertrokken we met een team Saoedi-Arabische archeologen naar de woestijn. Zij bepaalden wat van ons werk we mochten uitvoeren, wanneer, waar en met wie. Voor elk van ons was er een van hen. Terwijl wij in de woestijn waren aan het zweten met een theetje, zaten zij te kijken vanuit de jeep of van in de schaduw van de enige boom.

Het archeologisch werk bestond voornamelijk uit het prospecteren (het zoeken naar vondsten op het oppervlak), wat enorm veel materiaal opleverde. Er werd dan op een selectie veelbelovende plaatsen opgegraven, om materiaal in stratigrafische context te vinden. Wanneer het te warm werd, werd het materiaal verzameld en gingen we terug naar het gastenverblijf, om daar de vondsten te beschrijven, tekenen en fotograferen. Elke namiddag was er een vast moment met kardemonkoffie, af-schu-we-lijk, maar niet aan te ontsnappen, en uiteraard met de juiste hand (niet diegene die je gebruikt om naar de WC te gaan!).'

Had je het moeilijk om je aan te passen?

'We wisten op voorhand waaraan we begonnen. Als vrouw moest je je een abaya (lange, zwart gewaad dat verplicht gedragen moet worden, red.) en hoofddoek aanschaffen. Zodra je uit het vliegtuig kwam, werd je naar een ruimte begeleid waar je je moest omkleden. Vanaf dat moment was je niet langer jezelf, je was dan "een vrouw in Saoedi-Arabië".'

'Jezelf hullen in een zwart gewaad was één ding, de mentale klik was iets anders. Normaal gezien ben ik niet op mijn mondje gevallen, dus het was daar soms echt tanden bijten voor mij! Uiteindelijk is het allemaal vrij probleemloos verlopen. Het viel mij en de andere vrouwen in het team wel op dat 'onze' mannen zich stilaan onbewust in de rol van Saoedi-Arabische mannen begonnen in te leven, dat was best confronterend.'

Hoe kon je, buiten werken dan, je vrije tijd besteden in Saoedi-Arabië?

'We mochten niet buiten het gastenverblijf komen zonder ons Saoedische gezelschap, dus de vrije tijd daar was beperkt. We keken op TV naar kamelenraces en zeemzoete muziekclips, een uitzondering was een (onverwachte) samenwerking van Snoop Dogg met een Arabische rapper, met in de clip dansende vrouwen in rok tot net onder de knie, onvoorstelbaar!'

'De laatste dagen in Riyadh stonden in groot contrast tot de voorgaande weken. We kregen een privétour in het prachtig nationaal museum, waar we ook onze eigen minitentoonstelling kregen die werd bezocht door prinses Astrid en de volledige delegatie van de Saoedi-Belgische Economische Missie die toen aan de gang was. We mochten in de aanwezigheid van prinses Astrid mee op bezoek bij een van de Saoedische prinsen in een van de paleizen, wat een ongeziene grandeur! Als kers op de taart waren we uitgenodigd op de openingsreceptie van de missie, in de Belgische ambassade. Dat was best een mindfuck: van zodra we Belgisch grondgebied raakten werden de abaya's weggehangen, kwamen de cocktailjurken tevoorschijn en maakten de Saoedische mannen maar al te graag een selfie met je, waarna ze hun kaartje gaven of je nummer vroegen.'

Welk element van Saoedi-Arabië zou je graag introduceren in België?

'Dit is een moeilijke vraag... Kamelen, overheerlijke dadels en spotgoedkope benzine, mag dat? En duidelijke paleosites natuurlijk.'

Welk Belgisch element zou je omgekeerd graag introduceren in Saoedi-Arabië?

'Ik zou zeggen: dat mensen vrij mogen zijn in hun geloofsbeleving, maar dat is helaas ook hier nog niet 100% het geval. Dat je tenminste publiek mag lachen dan. En pashokjes, want daar moest je eerst je kledij kopen en het dat gaan passen in de WC's om het dan al dan niet terug te brengen. Absurd.'

Wat zal je altijd bijblijven?

'Dat prinses Astrid me vastpakte om mee op de foto te kunnen bij onze tentoonstelling, de zandstorm, de prachtige Levalloiskernen die ik maar bleef vinden, het over-the-top extravagante openingsfeest van de missie, de geur en smaak van kardemonkoffie en het opdoemen van Riyadh na een lange autorit doorheen de woestijn. En het geweldige gezelschap dat het team was.'