Bart Maddens: 'Referendum Catalonië inspireert Vlamingen'

Professor Bart Maddens, vicedecaan onderwijs aan de faculteit sociale wetenschappen, was in Barcelona aanwezig als internationaal waarnemer. Hij verschaft een woordje uitleg bij de gebeurtenissen

Was dit referendum legaal?

'Dat hangt af vanuit welk perspectief je het bekijkt. Volgens het Spaanse perspectief is de mogelijkheid om een referendum te organiseren niet grondwettelijk. Of dit dan ook een misdrijf is dat strafrechtelijk moet worden vervolgd, is een andere kwestie.'

'De Catalanen zijn ondertussen ook bezig geweest met het creëren van een eigen wettelijk kader. Vanuit Catalaans perspectief is het referendum dus volledig legaal.'

Was dit referendum legitiem?

'In 2015 werd tijdens de regionale verkiezingen gezegd dat als de separatistische partijen een zetelmeerderheid halen, ze de onafhankelijkheid binnen de 18 maanden zouden uitroepen. Dat jaar hadden ze een zetelmeerderheid maar geen kiezersmeerderheid (48 procent).'

'Het Catalaans parlement had de macht om zich onafhankelijk te verklaren zonder referendum, om democratische redenen hebben ze echter een referendum georganiseerd. De Catalanen hebben mijn sympathie, het is een rechtvaardige zaak.'

Hoe verliep het referendum volgens u?

'Ik had er een dubbel gevoel bij. In het eerste stemlokaal dat ik inspecteerde, werkte het registratiesysteem niet en even later werd ik daar hardhandig aangepakt door de guardia civil. In de namiddag heb ik echter een aantal andere stembureaus bezocht in Barcelona en daar verliep alles normaal.'

'Het hele kiesgebeuren was echter problematisch. Er was geen instantie om het resultaat te valideren aangezien de commissie een week voor het referendum ontslag had moeten nemen. De personen die lid bleven van de commissie kregen een boete van € 1.200 per dag. Dat is ondraaglijk. Alle academici vertrokken.'

Wat betekent dit referendum voor de Catalanen?

'Er is een enorme emotionaliteit. Voor de oudere mensen was het politiegeweld en de repressie echt traumatiserend.'

'Wat wij ons te weinig realiseren is dat mijn leeftijdsgenoten - ik ben 53 jaar - de lagere school nog hebben meegemaakt onder de dictatuur van Franco. Die herinneringen worden opengewoeld. Dat is een belangrijke emotionele onderstroom tijdens de gebeurtenissen hier.'

Wat betekent dit referendum voor België? Voor Vlaanderen?

'Het aantal voorstanders van separatisme in Vlaanderen is relatief marginaal in vergelijking met Catalonië. In Catalonië wordt dat ook echt aangestuurd vanuit de basis, die hebben de politiek gemobiliseerd. Dit ontbreekt in Vlaanderen.'

'Daarnaast, mochten we een gelijkaardig referendum organiseren in Vlaanderen, dan zaten we met het juridisch kluwen rond Brussel. Maar ik denk wel dat Catalonië de mensen in Vlaanderen inspireert. Het is een belangrijke precedent.'