Waarom het einde van de wereld nog altijd niet nabij is - of wel?

Documentairefestival Docville koos dit jaar wetenschap en artificiële intelligentie als thema voor het festival. Met een aangepast wetenschapsprogramma, een wetenschapsexpo met verschillende robots en proefjes, en een aantal panelgesprekken rond wetenschappelijke thema’s is het duidelijk dat die focus niet onder stoelen of banken werd gestopt. Van robots die zichzelf bordspelletjes aanleren tot een man die infrarood kan zien: hier zijn de documentaires die het kijken waard zijn - of net iets minder.

Een zon op aarde

Let There Be Light brengt het verhaal van een van de belangrijkste technologieën van de nabije toekomst: kernfusie. Van wat het is, hoe het kan gebeuren op relatief (zeker als je het vergelijkt met de kernfusie in de zon) kleine schaal tot welke projecten er momenteel bestaan en welke problemen ze tegenkomen. Deze film is een extreem duidende docu over een enorm interessant onderwerp en weet zijn enorme belang perfect in kaart te brengen. Jammer genoeg wordt het soms wat te technisch of is het niet helemaal duidelijk waarom kernfusie belangrijker is dan andere groene technologieën, maar over het algemeen weet de film toch de kijker te boeien en het publiek veel bij te leren - zelfs de wetenschappers onder ons.

De creatiefste computer ter wereld

Met AlphaGo besloot Google zelf hun eigen onderneming te gaan verfilmen - en die film mag er wel wezen. Deze film vertelt het verhaal van de AI die de beste Go-speler ter wereld kon verslaan - een prestatie die lang onmogelijk werd geacht. Emoties en straffe verhalen zorgen voor een sfeer die lastig te halen is in een descriptieve documentaire als deze. De wetenschap vindt het gouden midden tussen toegankelijk en toelichtend en daardoor kan deze film beschouwd worden als een van de beste documentaires van het afgelopen jaar.

De man die kleuren hoort

Technologie is vandaag de dag niet weg te denken uit onze maatschappij, maar toch is er nog altijd één plaats die redelijk natuurlijk is gebleven: het menselijke lichaam. Maar daar is verandering in aan het komen. Cyborgs Among Us schets hoe we langzaamaan aan het evolueren zijn naar de Human 2.0, een fantasie voor stripboeken sinds de jaren ‘60. We zien een man die via een antenne zijn kleurenblindheid tegengaat door kleuren om te zetten naar geluid, een man die doof is maar toch weer kan horen door state of the art ingebouwde technologie in zijn schedel en we zien zelfs een man die magneten en lichtjes in zijn handen steekt, want waarom zouden we het niet doen? De film is duidelijk in het schetsen van het wat en waar het naartoe gaat en kan perfect op de rand van het maatschappelijk debat over de moraliteit en ethiek balanceren. Maar de Terminators zijn toch nog veraf - gelukkig maar.

Kunstwerk dat te veel hooi op zijn vork neemt

Photon kan dan weer op minder lof rekenen. Het langdradige verhaal van de geboorte van het universum tot de wereld waarin we nu leven lijkt te veel op een à l’improviste kunstinstallatie dan een full-lenght documentaire. Schuddende zwart-wit beelden op 8mm-film en een donderende en dreigende verteller zijn niet meteen de meest aantrekkelijke zaken voor een documentaire. De focus weet ook niet wat het wil zijn: het is veel te moeilijk voor de gemiddelde toeschouwer om te begrijpen (is er iemand die überhaupt weet wat het gluon-veld of een feynmanndiagram is?) en is te vulgariserend om de kenner te bekoren. Dit is een film die we gemakkelijk kunnen buizen.

Dit is het einde van de wereld - voor sommigen

Right Between Your Ears vertelt dan weer een verhaal van dichter bij huis. Hoe komt het dat mensen samenzweringstheorieën die volkomen ongeloofwaardig zijn, toch gaan geloven? En waarom zijn ze zo fanatiek? Toen in 2011 de Christelijke radio Family Radio in Amerika het nieuws verspreidde dat de Dag Des Oordeels zou komen op 21 mei 2011, waren een paar miljoen mensen wereldwijd die erin geloofden en vol overgave het onheil tegemoet gingen. Wat bezielde hen? Via gesprekken met de ‘overlevenden’ en enkele psychologen, probeert deze film een profiel te scheppen van het hoe en het waarom van die overtuiging bij velen. Jammer genoeg wordt er niet genoeg ingegaan op die psychologie, maar er wordt toch een sterk beeld geschetst van mensen die opgaan in een overtuiging. En hoewel de film zich in 2011 afspeelt, blijft het thema brandend actueel.

De gouden plaat van Chuck Berry

Van dicht bij huis gaan we naar het einde van ons zonnestelsel. The Farthest brengt het opmerkelijke verhaal van de Voyager ruimtesondes, die de gasplaneten in kaart moesten brengen en dat met succes gedaan hebben. Hoewel zo’n documentaires snel heel technisch kunnen worden en lijken op de gemiddelde documentaire uit je middelbare opleiding, brengt deze film toch een unieke sfeer met zich mee die hem tot meer maakt dan die gewone schoolfilm. Er wordt op een heel menselijke wijze gekeken naar de missie. Hoe het team telkens versteld stond van de nieuwe vondsten, hoe de zoektocht naar buitenaards leven een drijvende factor was en vooral wat die verdomde gouden plaat nu precies was. Een grote portie van de film wordt gewijd aan de gouden grammofoonplaat die de geluiden van de aarde bevat en onder meer Johnny B. Goode van Chuck Berry (omdat The Beatles geen licentie voor de ruimte hadden) en dat geeft de film meteen een extra, noem het gerust culturele, toets.