Voorbeschouwing: Oblivion

Ooit al eens nagedacht over het afvalspoor dat een mens jaarlijks achterlaat? En welke omvang die rotzooi aanneemt? Performer-afvalcollectioneur Sarah Vanhee hield gedurende één jaar alles bij wat ze anders zou wegwerpen en presenteert het resultaat daarvan nu in Oblivion. Een aparte kijk op de dingen des levens.

Waardeoordeel over afval

Wanneer we iets oninteressant niet de moeite waard vinden om te bewaren, degraderen we het tot afval. Voor deze voorstelling daagde Vanhee zichzelf uit om dat waardeoordeel op te schorten. 'Door een bepaalde attitude op te bouwen, kweek je een vermogen om in alles iets te zien. Een ervaring die verwarrend is, maar tegelijk ook verrijkend.'

Het levert in ieder geval een bom aan materiaal op om in een voorstelling te verwerken, maar een aanklacht op de consumptiemaatschappij is Oblivion niet. 'Een standpunt neemt de voorstelling niet in, maar ik denk wel dat de voorstelling het publiek allerlei beelden aanreikt om er zelf een idee over te vormen.' Veeleer wil Vanhee de vooringenomenheid tegenover afval, als iets dat alleen maar verwerpelijk zou zijn, bevragen.

Dat Vanhee met afval niet het meest evidente thema aansnijdt, is een constante in haar werk. Volgens de kunstenares zijn de zaken die zich buiten onze focus afspelen vaak een barometer voor wat er politiek, sociaal en ethisch gezien problematisch is in onze maatschappij.

'Door met een andere blik naar die onzichtbare werelden te kijken, zoals afval daar een van is, probeer ik die opnieuw te bekijken vanuit een niet-vooringenomen positie. Daarom ook handelt deze voorstelling niet over afval. Veel meer gaat het over alles waar we ons van losknippen en ontdoen, datgene wat we niet meer willen zien. Maar ook over de geschiedenis, die altijd maar één mogelijke weergave van het verleden is.'

Voyeurisme

Vanhee, die zelfs een shit diary bijhield, gunt ons via haar afval ook een blik in haar eigen geschiedenis. Leidt dat automatisch ook tot voyeurisme? 'Ik hoor hierover verschillende reacties. Bepaalde mensen zien dat zo, maar voor anderen is dit dan weer het mogelijke afval van één individu. Zo heeft de voorstelling veel lagen. Veel mensen beseffen ook dat ze niet alles moeten snappen: je kunt het ook ondergaan. Je kunt het overschot, de veelheid omarmen.'

Tot slot is afval niet bepaald een begrip dat wordt geassocieerd met kunst en schoonheid. Toch vindt Vanhee dat Oblivion ook esthetisch kan zijn. 'Je maakt iets mooi door de manier waarop je het behandelt. Ik ga een relatie aan met de objecten, zowel materiële als denkobjecten of ideeën, die deel uitmaken van de voorstelling. In zaken die ik normaal zou weggooien, ging ik nu waarde en schoonheid zien. Dus de manier waarop je het brengt en ermee omgaat, wordt belangrijker dan wat het is. Daar schuilt volgens mij de schoonheid, de zorg in.'