Voorbeschouwing Alleen de grootste nabijheid (fABULEUS)

We gluren binnen bij een van de laatste repetities in de laatste rechte lijn naar de première in STUK. Een groep jongeren staat een uur lang enthousiast en professioneel te zwoegen op ongeveer 5 minuten dans. “We trachten attent te zijn voor de magie van het moment,” zegt Peter Anthonissen, dramaturg bij fABULEUS.

Die magie gaat snel, maar je krijgt genoeg tijd om elk beeld voldoende binnen te laten komen. Ze bewegen langs elkaar, voor elkaar, door elkaar en toch niet helemaal met elkaar. Ze bewegen in elkaars grootste nabijheid.

De jonge ploeg gaat minuscuul te werk onder het alziend oog van choreograaf Ryan Djojokarso. “Daar een beetje hoger. Daar vijf centimer meer naar rechts. Daar een seconde langer wachten. Opnieuw. Opnieuw.”

“Detailkritiek,” denkt de buitenstaander. Toch maakt vijf centimeter wel degelijk een wereld van verschil. Hier zijn vakmensen aan het werk. “Als je de betekenis van abstracte bewegingen kunt communiceren naar een publiek heb je de puurste vorm van betekenisgeving te pakken. Dans is eerlijk,” vindt regisseur Bram Janssen.

Bram Jansen studeerde af op de de Toneelacademie in Maastricht als regisseur. Zijn partner Ryan Djojokarso maakte op 20-jarige leeftijd een gedurfde carrièreswitch: na de studies Technische Bedrijfskunde ging hij dans studeren in Rotterdam. “Ik had heel rijk kunnen worden, maar dans doet mijn hart sneller kloppen,” verklaart hij.

Ze vonden elkaar privé via een gemeenschappelijke vriendin. Kort daarna begonnen ze samen te maken. Enkele producties later komen ze bij fABULEUS terecht. Het duo werkte al eerder bij Dox, het fABULEUS van Utrecht.

Voor Alleen de grootste nabijheid gaan Dox en fABULEUS een kortstondige relatie aan om acht Vlaamse en Nederlandse jongeren onder te dompelen in het liefdesexperiment in Goethe’s Die Wahlverwandtschaften.

EEN POGING

Goethe vertalen naar dans is geen evidentie. “Het hoofdelement waarmee we dat gaan doen is analyse versus dans. Het gaat om de poging die werelden samen te brengen. Toch gaan we daar nooit helemaal komen en dat maakt het moeilijk voor iedereen. Daarom heet de voorstelling Alleen de grootste nabijheid,” vertelt Bram.

Hoe je dat vormgeeft is de volgende vraag. “Door de moeilijkheid en de onmogelijkheid te laten zien. Er zitten heel veel paradoxen in het boek, die laten we ook zijn in de voorstellingen. Het is een spannend experiment dat kan mislukken,” vreest Bram stiekem.

”De grote uitdaging is dat je op geen enkel moment mag uitgaan van vooronderstellingen,” vertelt Anthonissen. “Je moet zowel het materiaal als de jongeren ernstig nemen en niet vervallen in clichés zoals “Goethe is te moeilijk voor jongeren” of “we drukken dat er wel in”.

”Gewoon spreken over de jongeren is zelfs al een idiotie. De spelers hebben buiten hun jonge leeftijd maar weinig gemeenschappelijk.”

GOED MENGSEL

Naast het culturele verschil, hebben de dansers allemaal een andere achtergrond. Volgens Ryan en Bram speelt dat geen rol. “Je merkt dat ze open staan voor elkaars cultuur. Er worden wel wat taalkundige mopjes gemaakt, maar ze hebben hetzelfde doel en dat verbindt,” vertelt Ryan. Theater maken heeft dat blijkbaar als leuk neveneffect.

Diezelfde diversiteit en verbinding vind je ook bij de samenwerkende gezelschappen volgens Bram: “Artistiek gezien verschillen ze heel erg van elkaar, dat is een gegeven. Maar daar hebben we niet mee geworsteld.”

Dox kiest voor een urban aanpak, terwijl fABULEUS de neiging heeft wat meer intellectueel uit de hoek te komen. “Dat is wel een fijne combinatie,” gaat Bram verder, “Zeker ook omdat de jongeren zo anders zijn daarin. Dat mengt heel goed.”