Van je reflectie moet je 't hebben

Sinds het overdonderende succes van het inmiddels met een Oscar bekroonde Get Out, keek menig man halsreikend uit naar de tweede film van Jordan Peele. In de aanloop naar de release werden de verwachtingen nog eens opgekrikt door een enigmatische poster en een even mysterieuze trailer. Vooraleer we de cinemazaal betraden, wisten we enkel met zekerheid dat een zwarte familie door dubbelgangers belaagd zou worden.

En dat was het geval. Lichte spoilers voor wat volgt: Vader Gabe (Winston Duke) en moeder Adelaide (Lupita Nyong’o) gaan met hun kinderen op vakantie naar het strand van Santa Cruz. Dit met tegenzin van Adelaide, die daar jaren terug (in 1986), tijdens een nachtelijke kermis, verdwaalde in een spiegelpaleis en er letterlijk zichzelf vond. De vakantie draait uit in een uiterst bloederig conflict tussen het gezin en hun dubbelgangers.

Al in de eerste minuten weet Peele de aandacht van de kijker te grijpen: ‘Diep in de aarde zijn er duizenden ongebruikte tunnels en mijnschachten’, staat er te lezen op een zwart scherm. Op de achtergrond klinkt het hypnotiserende geluid van eb en vloed. De toon is gezet. Verschillende horrortropen, van licht dat uitvalt tot vreemde kindertekeningen, scheppen de sfeer verder.

Slasher met dad jokes

Wanneer plotseling de dubbelgangers van het gezin opdagen, gooit Peele alle spanning en mysterie overboord. De kijker kreeg nog niet de kans om vragen te stellen over het plot, of Peele geeft meteen alle antwoorden: ‘Red’, de dubbelganger van Adelaide, zet als een Disneyschurk uiteen vanwaar ze komt en wat ze wil, Adelaide’s plaats innemen. Als de spanningsboog na het incasseren van dit exposé nog enige vitaliteit had, wordt het genadeloos de kop ingeslagen wanneer Red het gezin laat gaan. Ze wil haar tijd nemen om hen te vermoorden, bekent ze. Daar gaat de geloofwaardigheid. De voorheen mysterieuze horrorfilm transformeert in een apocalyptische slasher: het gezin doodt dubbelganger na dubbelganger, breekt een huis binnen, steelt een auto enz. Gedurende dit alles geloven dat ze echt in gevaar zijn, vraagt enorm veel suspension of disbelief.

De situatie is zelfs zo absurd, dat we ons afvragen of de film geen parodie is. De vele dad jokes van vader Gabe, die te pas en te onpas het verhaal onderbreken, en het geruzie van de kinderen over wie ‘the highest killcount’ zou hebben, wekken alleszins de indruk dat Peele met onze voeten speelt.

We are Americans

Maar wat dan met de maatschappijkritiek die de film herbergt? Er is een duidelijke kloof tussen de dubbelgangers die ondergronds in armoede leven en het luizenleventje van de bovengrondse bewoners. Bovendien is er de vreemde zin ‘We are Americans’ die Red gebruikt om zichzelf en haar schaduwgezin te identificeren. En dan is er nog het vreemde plan van Red om alle dubbelgangers hand in hand een mensenketting te laten vormen doorheen Amerika, in nabootsing van Hands across America, een benefiet uit 1986. Wat Peele hiermee precies wilt aankaarten is een raadsel. De kloof tussen arm en rijk in Amerika? Racisme? Wie zal het zeggen. Misschien stellen we te hoge eisen vanwege Get Out, en zoeken we een betekenis waar die niet te vinden is.

Peele lijkt onbeslist over het soort verhaal dat hij met Us wil vertellen. De film poogt krampachtig verschillende genres en ideeën met elkaar te verzoenen, maar tevergeefs. Us is weliswaar een toffe - en bij momenten zeer komische – horrorfilm, maar een die zonder de stempel van Jordan Peele vermoedelijk nooit zoveel aandacht had gekregen. Liefhebbers van Get Out, jullie zijn gewaarschuwd.