'Uitgelezen': gezellig, maar het boek is beter

Praten over boeken, het is en blijft een calvarietocht. Terwijl geen enkel boekenprogramma op de nationale televisie een lang leven beschoren lijkt, doet ‘Uitgelezen’ een respectabele poging om een format uit te bouwen dat lezers toch uit hun comfortabele zetel moet lokken en bijeenbrengen in één zaal.

De avond begint al meteen met een kleine stoelendans - vaste panelleden Fien Sabbe en Anna Luyten krijgen het gezelschap van het goedgemutste duo Dominique Van Malder en Joris Hessels, u misschien bekend uit de toneelwereld of als het tweetal achter Radio Gaga, en van Heleen Debruyne, nog zo’n creatieve duizendpoot die ondertussen haar debuutroman Plantrekkers in de rekken zag verschijnen. Driewerf helaas, de muzikale gast, Josephine, zit vast in de file.

Dat is jammer, want ‘Uitgelezen’ dreigt een avond lang te verzanden in een gezapige live-podcast. Puur op charisma probeert Hessels het vuur aan de lont te steken met een vurig pleidooi voor Buzz Aldrin, waar ben je gebleven van Johan Harstad, een van de drie boeken die op de rooster gelegd worden.

Aan goede bedoelingen geen gebrek, maar het is soms toch wat lastig volgen als je het boek niet gelezen hebt. Anna Luyten deelt hoe ze nog nooit zatter is geweest dan toen ze op de Faeröereilanden was, terwijl Heleen Debruyne het publiek laat kennismaken met vijftig tinten aan cynische tussenkomsten. ‘Ik ben duidelijke de zure factor’, gooit ze er op een bepaald moment uit. De korte stilte van het voltallige panel sprak boekdelen.

Caravans en pony's

Ondertussen meandert de discussie verder, en wordt Paolo Cognetti’s De Buitenjongen met weinig enthousiasme gefileerd. Een man die zich terugtrekt in de natuur om tot inzichten te komen, het is dan ook zo cliché als het wordt. Waar Van Malder en Hessels met weemoed terugdenken aan de sfeer van Into The Wild, heeft Debruyne het over platgewandelde paden. ‘Iedereen kent toch zo’n dertiger die zichzelf een caravan aanschaft en die in de Kempen gaat parkeren, om na een half jaar huilend terug bij zijn ouders te gaan wonen’. Exit Cognetti.

Het laatste boek, Goede Mannen van Arnon Grunberg, maakt de tweespalt enkel groter. ‘Ontroerend en rijk in zijn beschrijvingen’ volgens Van Malder, ‘breedsprakeriger en voorspelbaar’ volgens Debruyne. Hessels trekt ergens onderweg een blikje culturele referenties open en vergelijkt het boek met een ‘kruising van Fellini en Eyes Wide Shut’. Er gebeurt ook vanalles met pony’s en penetratie met objecten, maar dat hebben we ook maar van horen zeggen.

Het moet gezegd - het was toch een verademing toen special guest Tommy Wieringa op het podium verscheen. Met een korte kwinkslag naar Debruyne (‘wat een gestileerde bloeddorst’) bracht hij toch het meest van alle gasten datgene waar het publiek op zat te wachten: verhalen.

De autofilosoof

Een glansrol is weggelegd voor het verhaal over de ‘autofilosoof’, een van Wieringa’s oude vrienden, die diens versnellingspook repareert met enkel een tube lijm. ‘Of dat werkt? Nou, dat weet je natuurlijk altijd maar achteraf’, mompelt de autofilosoof. Twee weken later staat Wieringa vast in een steegje, versnellingspook gebroken, en geen manier om in achteruit te gaan.

Een warme stem, zonder veel vitriool of profileringsdrang, met vertrouwen in het verhaal dat verteld wordt. Een mens snakt naar meer van dat, maar na een blitzrondje met enkele boekentips is het alweer afgelopen. Het publiek stort zich op de boekentafel die buiten staat te wachten, duwt een onverstoorbare Wieringa boeken in de hand om te signeren. Het gebeurt allemaal wat plichtmatig, en zelden wisselt men meer dan vijf woorden met de Nederlander. Je kan het ze niet kwalijk nemen - het boek is tenslotte altijd beter dan discussie.