The Last Republican: het (gefaalde) ver­haal van het demo­cratische verzet

Documentairefestival Docville staat dit jaar in het teken van pseudowetenschap, en daarbij komt dan al snel de vervaging van de grens tussen wat 'echt' en 'verzonnen' is bij kijken. Documentairefilm The Last Republican sluit daar op een atypische manier ook mooi bij aan. 

De film vertelt het verhaal van Adam Kinzinger, Amerikaans Congreslid tussen 2011 en 2022. Ooit een jong, conservatief talent, maar vandaag een geïsoleerd lid van de Republikeinse partij. Hij stemde dan ook als een van de weinige republikeinen voor de afzetting van Donald Trump. 

De progressieve ingestelde regisseur Steve Pink was zo onder de indruk van die daad van verzet, dat hij besloot de laatste twee jaar van Kinzingers termijn te volgen. De film ver­scheen nog voor de dramatische presidentsverkiezingen van 2024, die Donald Trump won van de democrate Kamala Harris. De gevolgen van de shift van de Republikeinse partij die The Last Republican beschrijft, ken je dus nog veel beter. 

Hoge prijs

Maar dat Kinzinger in 2024 voor de Democratische Conventie zou spreken en zijn steun zou uitspreken voor Kamala Harris, kon je bij zijn verkiezing in 2011 zeker niet voor­spellen. Kinzinger raakte verkozen in de zogenaamde Tea Party-golf, toen tal van rechts-populistische kandidaten het republikeinse establishment uitdaagden, en traditionele Republikeinen van hun zitje duwden. 

Ook stemde hij tijdens zijn twaalf jaar in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden voor het grootste deel mee met de agenda van president Donald Trump. 'Adam Kinzinger, a very good looking guy', lacht Trump in het begin van de documentaire. En hij bakte zoete broodjes met Kevin McCarthy, de leider van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden – overigens de politicus op wie het House of Cards-personage van Frank Underwood zou gebaseerd zijn. 

Kinzinger maakte echter het verschil op een belangrijk punt in de Amerikaanse geschie­denis. Hij veroordeelt Donald Trump wél, wanneer die het verkiezingsresultaat van 2020 weigert te erkennen en de certificatie ervan probeert tegen te houden. Op 6 januari wordt het Capitool vervolgens bestormd door een meute van MAGA-aanhangers (Make America Great Again). Zo stemt hij voor het oprichten van een speciale parlementaire commissie die de misdaden van 6 januari moet onderzoeken. 

Zijn dappere move komt echter met een hoge prijs. Zo wordt zijn district hertekend, waardoor hij bij voorbaat kansloos is en zijn herverkiezingscampagne moet staken. Hij raakt vervolgens totaal geïsoleerd van zijn partij. Vandaag wordt hij 24/7 beveiligd, vanwege meerdere doodsbedreigingen.

Bedreigingen en intimidaties

The Last Republican brengt zo op een pakkende manier in beeld hoe je politieke carrière dood loopt wanneer je tegen Donald Trump durft ingaan. Kevin McCarthy maakt hem politiek dood – 'Adam Kinzinger, isn't he kind of a Nancy Pelosi republican?', zegt hij smalend tegenover een groepje journalisten – waarna zijn partijgenoten hem bijna unaniem censureren. 

Hij mag dan wel opdraven in de liberaal gezinde talkshows, maar zijn vroegere vrienden is hij kwijt. En enkele neven en nichten schrijven een open brief waarin ze hem 'excommu­niceren'. En zijn nieuwe, linkse vrienden? 'They still hope that I am a democrat in waiting.' 

Maar wie op zoek is naar de reden waarom de Republikeinse partij zich zo unaniem achter Trump schaarde, komt ietwat teleurgesteld uit de cinemazaal. Kinzinger vertelt in de documentaire wel dat hij geprobeerd heeft om de negen Republikeinen die met hem mee stemden om Donald Trump af te zetten, maar hoe en waarom dat mislukte, kom je niet te weten. 

Ruiloperatie

Waarom de Republikeinse partij als een soort van sekte in Trump bleef geloven, blijft een raadsel voor de kijker. In 2021 gold er immers nog een heel andere politieke realiteit: Trump was politiek geïsoleerd, en het was voor hem toen nog een totaal onrealistische droom om ooit het presidentschap terug te winnen. In 2018 behaalden de Democraten trouwens al een gigantische verkiezingsoverwinning bij de tussentijdse verkiezingen, en in 2020 werd Joe Biden met een recordaantal stemmen tot president verkozen. 

Vooraf werd ons ook een uitgebreide blik op de humoristische band tussen regisseur Steve Pink en Adam Kinzinger beloofd, maar die komt – op een aantal momenten na – niet echt naar voren. Interessant was geweest om in beeld te brengen hoe de twee totaal tegengestelde ideologische profielen van Pink en Kinzinger elkaar toch vinden in het democratische protest. 

The Last Republican brengt wel een prachtig portret van het verzet van een eenzaam congreslid, die zijn partij van de antidemocratische wurggreep van Trump probeert te redden. Of hoe de Republikeinen er niet aan konden weerstaan de democratie te verruilen voor (tijdelijke) politieke winst. Kinzinger zelf blijft heel de documentaire lang zijn charismatische en bescheiden zelf. 'I don't believe what I did was courageous. I think it's just that I was surrounded by cowards.'

Gezien op 31 maart op DOCVILLE.