recensie> Geweld van alle tijden
Tentoonstelling John Akomfrah in STUK
In het STUK zijn tot en met 22 mei twee films te zien van de hand van John Akomfrah. De ene, "Handsworth Songs", vestigde zijn naam als filmmaker. De tweede is zijn jongste creatie: Auto Da Fé.
John Akomfrah geldt als een grootheid binnen de filmwereld.Hij is een van de oprichters van het BlackAudio Film Collective, een groep zwarte filmmakers die met hun films desociale ongelijkheid in Groot-Brittannië wilden aantonen en daarmee inspeeldenop de sociale onrust in de jaren ’80.
Handsworth Songsgaat over de rellen in Birmingham en Londen in 1985. Die rellen waren ontstaannadat in een postkantoor in die stad twee Aziatische broers verbrand waren teruggevonden.Volgens de Aziatische gemeenschap waren ze overvallen en levend verbrand dooreen groep zwarten. Volgens de zwarte buurtbrigade wilden de twee broers tegenbeter weten in het postkantoor beschermen en vonden ze de dood in het vuur.
Zien we rassenhaat of een falende overheid?
Wat volgde waren hevige rellen in Engeland, die niet alleen werden gekenmerkt door onderlinge rassenhaat, maar ook door buitensporig geweld. Het Black Audio Film Collective speelde daar, met John Akomfrah voorop, handig op in en maakte een ingrijpende documentaire over de rellen.
De kijker ziet niet alleen de oproerpolitie en de brandbommendie over en weer vliegen, maar ook discussies tussen buurtbewoners, tussen ambtenarenen dominees, tussen commissarissen en relschoppers. Je krijgt het idee dat je metde neus boven op de gebeurtenissen staat. Zeker vergeleken met de andere film is Handsworth Songs echter erg droog. Wie op voorhand niet weet waar de film over gaat, zal daar tijdens het kijken ook maar moeilijk achter komen.
Geloofsdaad
Auto Da Fé, Portugeesvoor "geloofsdaad", laat op zeer serene wijze verschillende migratiegolven ziendie zijn ingegeven door vervolgingen. Waar in Handsworth Songs veel dialogen te zien zijn en zelfs eenvoice-over, wordt in Auto Da Fé geenwoord gesproken.
Auto Da Fé isgeschoten op Barbados, en is voornamelijk samengesteld uit archiefbeelden. Denadruk ligt gedurende de hele film, die zo’n 40 minuten duurt, op de oceaan. Decamera scheert over de golven of langs de kust, of toont hoe de zee het strandoverspoelt. De kijker krijgt prachtige natuurbeelden in full HD over zich heen en durft zo nogal eens te vergeten dat de film in feite over vervolgingen gaat. Het lijkt heel tegenstrijdig om zo'n zwaar onderwerp te combineren met zulke paradijselijke beelden
In Auto Da Fé wordt geen woord gesproken
De film toont acht vervolgingen die bij het grote publiekweinig tot niet bekend zijn, zoals de Jodenvervolgingen in Brazilië in het middenvan de zeventiende eeuw. In de klederdracht uit de tijd van de vervolging lopende acteurs door verschillende ruïnes op het eiland. Soms lijkt het daardoor opeen cosplay-modeshow, maar het blijft geloofwaardig. Pas op het einde, als ermeer en meer mensen in beeld komen, komt het geheel te geregisseerd over.
De films staan allebei open voor interpretatie. Zien werassenhaat, of zien we een falende overheid? Zien we vervolgingen, of zien weeen nieuw leven op een andere plaats? Beide films zetten in ieder geval aan totdenken. De beelden uit Londen in 1985 lijken wel heel erg op de beelden uit Ferguson vorig jaar. Vervolgingen en geweld lijken even van alle tijden. Beide films roepen meer vragen op dan dat ze antwoorden geven. Misschien zijn ze juist daarom ook het bekijken meer dan waard.
