Spectaculaire Napoleon had nog beter kunnen zijn

Ridley Scott's Napoleon bewijst opnieuw dat de biografie – of in dit geval biopic – één van de moeilijkste genres is die er bestaat. Het leven van iemand samenvatten op twee uur tijd is een uitdaging voor iedere filmmaker die zich eraan waagt. Jammer genoeg kunnen we niet zeggen dat Scott volledig geslaagd is in zijn opzet.

In Napoleon beeldt de Brit het leven af van de legendarische Franse veldheer – gespeeld door Joaquin Phoenix – en in het bijzonder diens relatie met keizerin Josephine, vertolkt door Vanessa Kirby. 

Rode draad

We beginnen in het woelige Frankrijk van net na de revolutie. De terreur houdt iedereen in haar greep en de macht was nooit zo broos en grillig. Het is in die chaos dat Napoleon voor het eerst op het toneel komt. Het historische drama toont de hoogte- en dieptepunten van Bonapartes opgang en val.

Maar het is net die benadering om het verhaal van Napoleon te vertellen aan de hand van de hoogtepunten uit zijn leven, die de film meteen in de omknelling houdt. Ze neemt de ruimte weg voor de organische ontplooiing van het verhaal en dwingt de film te zeer in een fragmentarisch keurslijf. 

Daardoor is de samenhang soms zoek en wordt je als kijker nooit helemaal meegesleurd in het narratief. Het tempo ligt hoog in de eerste helft van de film. De gebeurtenissen volgen elkaar zo snel op dat je nauwelijks tijd hebt om je echt in te leven in de personages. Scott wil zoveel tonen, maar neemt daarom nauwelijks de tijd om ook iets te vertellen.

Prachtige cinematografie

De vertolking van Joaquin Phoenix als de generaal is verfrissend. Hij toont Napoleon met al zijn kleine kantjes: de keizer die bij momenten een bijna zielige figuur is. Hij geeft geloofwaardig gestalte aan de man wiens ego hem uiteindelijk de das zal omdoen. Toch vinden we het jammer dat er niet meer ruimte was om die invulling ook echt te verdiepen.

Daarnaast is het sterkste punt van de film de magistrale shots. Scott haalt met Napoleon nog eens een cinematografische krachttoer uit. De beelden zijn adembenemend goed geschoten en zeker de actiescènes in Austerlitz of de finale wanhoopspoging bij Waterloo spatten van het doek. 

Het gebruik van echte figuranten boven computergeanimeerde beelden loont en in de veldslagen bewijst de regisseur zijn kunde. De shots uit de film zijn stuk voor stuk pareltjes en op het moment van de Franse charge bij Waterloo voel je de paarden recht op je afkomen. 

Naarmate het tweede deel van de film aanbreekt, en de scenes wat meer tijd krijgen om zich te ontspinnen, komt ook het verhaal op gang. We zien vanaf dan eindelijk meer dan louter een aaneenschakeling van snelle flitsen van de Napoleon-figuur die Scott ten tonele wilde voeren. De man die we vanaf de tweede helft zien is even militair vernuftig, als hij ijdel is. En uiteindelijk zou hij daaraan ten onder gaan op de natte vlakten van Waterloo.

Gemiste kansen

Toch is Napoleon vooral een film van gemiste kansen. Het verhaal ligt er: dat van een briljant strateeg die door zijn hoogmoed ten onder gaat en na zijn last dance het onderspit moet delven. Een gebrek aan focus en tijd om dat narratief echt tot zijn recht te laten komen maken dat de film echter nooit helemaal tot haar recht komt.

Voorts is het omwille van de esthetische waarde alleen al, wel de moeite om de prent in de cinema te gaan kijken. Napoleon is zeker aangenaam om volgen en Phoenix zet een uitstekende vertolking neer, maar we zijn niet van onze stoel geblazen. Tot slot blijft het gek om het toppunt van Franse macht te belezen in het Engels. Allons enfants de la Patrie, le jour de gloire est arrivé!