Schrijfdocent geeft tips: 'Schrijven is niet al­tijd prettig, het kan ook confronterend zijn'

Kathy Mathys bracht enkele maanden geleden haar derde boek, Tot het glinstert, uit. Daarnaast is ze schrijfdocent en geeft ze workshops aan verschillende academies. Mathys studeerde Germaanse talen aan de UGent en heeft dan vijftien jaar als journalist gewerkt. Het is pas enkele jaren geleden dat ze de stap heeft durven zetten om een boek uit te brengen. 

Met Tot het glinstert vertelt Mathys het verhaal van schrijfdocent Anna. Anna krijgt in 2018 bezoek van Billie, de dochter van haar oud-student Bruce. Billie wil meer weten over haar beroemde, jong gestorven vader, aan wie Anna nog les heeft gegeven in 1996. Ze werden ook goede vrienden.

'Het boek is daardoor een vriendschapsroman, maar het is ook zeker een roman over schrijven zelf', zegt Mathys. 'Het behandelt bijvoorbeeld de vragen "In hoeverre kan je een mensenleven in woorden vatten" en "Hoe betrouwbaar zijn herinneringen?", vragen die automatisch opkomen als je autobiografisch schrijft.'

Het personage van Anna weerspiegelt op haar beurt Mathys' ideeën over schrijven en lesgeven. 'De balans tussen fictie versus autobiografie, en tussen de waarheid vertellen versus dingen verzinnen vind ik heel belangrijk bij het genre. Het is nodig om twijfel toe te laten in een autobiografie of memoir.'

Autobiografieën zijn dan ook geen onbekend terrein voor Mathys. 'Mijn eerste boek Smaak was een soort autobiografie en geeft verschillende eetervaringen in mijn leven weer', zegt Mathys. 'Maar het verzinnen en verbeelden trekt me heel hard aan, en dus schrijf ik toch liever romans.'

1. Durf je angsten te gebruiken

Naast verbeelden en verzinnen, is ook het persoonlijke belangrijk voor Mathys. Zij vindt het noodzakelijk om elementen van jezelf in je werken te verwerken. 'Zelfs wanneer iemand een vampier-of drakenroman schrijft, zitten er ongetwijfeld elementen in van die auteur', zegt Mathys. 

'Je werkt meestal lang aan een boek en dan moet je graag in die sfeer willen komen. Daarom is het belangrijk om te schrijven over zaken die dicht bij jou liggen', verklaart Mathys. 'Er is een bekende schrijfregel die zegt dat je dicht bij je eigen leefwereld moet blijven. Voor mij betekent dat niet het neerpennen van gebeurtenissen uit je leven, maar wel schrijven vanuit je eigen interesses, obsessies en angsten.'

Die les probeert Mathys ook mee te geven aan haar studenten. 'Wanneer ik aan mijn studenten vraag om tien minuten te schrijven over hun angsten, dan kijken ze me raar aan. Maar dat is net een belangrijke oefening, want je moet je angst durven gebruiken. Schrijven is niet altijd prettig, het kan ook confronterend zijn en je moet daarvoor het hele menselijke spectrum aan emoties durven gebruiken.'

2. Durf de twijfels tegen te gaan

Mathys is al van kinds af aan bezig met schrijven. 'Toen ik elf jaar was, had ik een sequel geschreven op E.T. van honderd bladzijden. Bijzonder, toch. (lacht) Maar het volgen van Germaanse talen heeft er een beetje een rem op gezet. Ik voelde me geïntimideerd door de canon van literaire werken die er al is.' 

Toch wist Mathys die drempel te overbruggen. 'Enkele jaren geleden ben ik ernstig ziek geworden, en dat zijn de momenten waarop je gaat nadenken wat je eigenlijk wilt doen met je leven. Dat was dan ook het moment waarop ik besliste om toch meer te schrijven, en uiteindelijk een boek uit te brengen. Natuurlijk vind ik het zelfs nu nog spannend om te schrijven, maar die twijfels horen er nu eenmaal bij.'

'Maar het plezier van het maken is zo groot en intens, dat dat toch doorweegt op die angst. Dat advies geef ik vaak mee aan beginnende schrijvers: als je zelf angst hebt of drempelvrees hebt, probeer dan toch het plezier van het maken op te zoeken.'

Mathys woont nu in Nederland en geeft zowel daar als in België schrijfworkhops. 'Het grootste verschil is de mondigheid. Als je in Vlaanderen aan iemand vraagt om hun werk voor te lezen, dan is die persoon vaak schuw. In Nederland staat iedereen te springen om voor te lezen. Ik vind dat wel fijn dat mensen vlot hun verhaal willen delen.'

In die workshops zitten ook vaak journalisten die een literair boek willen schrijven. 'Je merkt dat het voor hen vaak lastig is om die journalistieke pen los te laten. Als auteur moet je veel meer de lezer zelf laten interpreteren, en minder sturend schrijven.' Dat proces merkte Mathys ook op in haar eigen werk. 'Smaak was eigenlijk een overgangsboek tussen het journalistieke en literaire schrijven. Aan de ene kant is het een eetbiografie, maar aan de andere kant zitten er veel informatieve zaken in.'

3. Durf in je moedertaal te schrijven

Dat Engelse boeken vaak de bovenhand nemen merkt Mathys ook op. 'Ik zie jongeren vooral Engelstalige boeken lezen. Ze verkiezen ook de genres romance en fantasy. Ik hoop wel dat die groep lezers gaandeweg de weg terug vinden naar de Nederlandse literatuur en andere genres gaan opzoeken. Want die populaire thema's in Engelse boeken, vind je ook in het Nederlands hoor. (lacht) Maar het is al goed dat ze lezen, dat is beter dan helemaal niet lezen.'

Mathys snapt de aantrekking naar het Engels wel en was er zelf ook even ingetuimeld. 'In mijn twintiger jaren heb ik in het Engels proberen te schrijven. Ik merkte dat dat niet lukte, omdat dat mijn moedertaal niet is. Nu ben ik er rotsvast van overtuigd dat ik dat niet kan. 'Het lijkt alsof de jongeren een hekel hebben aan hun moedertaal, wat ik jammer vind.'

Naast het schrijven in je moedertaal, heeft Mathys nog andere tips voor beginnende schrijvers: 'Ga op zoek naar genres die je graag leest, maar ontdek vooral het schrijfplezier. Schrijven kan zo fijn zijn en kan je dichter bij jezelf brengen.'