Recensie: Zero for Conduct

In bonte kledij vervoegen de zeven andere jongeren het meisje met de krijtstift en ze beginnen blootvoets te dansen. Al snel is het pikzwarte podium besmeurd met wit. Uit de felle kleuren die de spelers dragen spreekt hun eigenheid.

Het duurt echter niet lang of die kleren gaan uit. In een geslaagde, heftige scène op het snijvlak van gevecht en dans worden ze ingeruild voor saaie maatpakken en grijze outfits. Hun blote voeten wurmen de acteurs in pointes. Het is een rake aanklacht tegen de onpersoonlijke, disciplinaire regelmanie die van jongeren geëist wordt in het onderwijssysteem. Regisseur Haider Al Timimi ging met de jonge acteurs intensief aan de slag met die frustraties.

Want frustraties zijn het vast en zeker. In een rijtje scanderen de acteurs al te herkenbare quotes. 'I will not come very far with this attitude'. 'I will not wear inappropriate clothes at school'. 'Spitting is not free speech'. Hun jeugdige stemmen druipen van de ironie.

Die combinatie van beweging en tekst blijft de hele voorstelling lang in een mooi evenwicht. Hoewel de boodschap letterlijk in grote krijtletters over het stuk gekrast staat, slepen de belerende tekstuele scènes door een gezonde dosis humor op geen enkel moment te lang aan. Ook de dans blijft door voldoende afwisseling interessant. Populaire referenties aan This is America van Childish Gambino wisselen de spelers probleemloos af met breakdance of vereenvoudigd ballet.

Als absurde ballerina’s roesten de acteurs nu eens vast in hun schoolbanken als houten tutu’s, dan weer zitten ze in groteske maskers van papier-maché op een gigantische moussen baby. Zulke knappe scenografische vondsten maken van voorstellingen van fABULEUS méér dan veredeld schooltoneel.

Een stroboscopische montage staat symbool voor de overload aan impulsen in ons dagelijks leven. Misschien ook voor de overload aan thema’s in de voorstelling. Flits na flits zoeven de scènes voorbij terwijl dramatische muziek door de boxen schalt. Zero for Conduct is zo ambitieus dat het zich niet toespitst op slechts één thematische keuze. Dat gaat meer dan eens ten koste van een duidelijke lijn en een strakkere stem- en acteursregie, vooral tijdens het laatste kwartier.

Maar misschien, heel misschien, is dat deel van de missie voor ons onderwijs. Niet de ritmische timing van de metronoom nastreven, maar vrijer, chaotischer en dolkomisch durven omgaan met de hedendaagse diversiteit aan mensen en materiaal. En daar slagen de gedreven, enthousiaste jongeren met een overtuigende grijns op hun gezicht als geen ander in. 'Don't confuse our fatigue with laziness.'