Recensie: UUR KULTUUR Pavel Haas Quartet

In samenwerking met Festival 20·21 voorzag de tweede UUR KULTUUR haar cultuurminnende studenten van een avond onversneden klassiek. Op het programma drie Tsjechische werken: ‘Strijkkwartet nr. 1’ van Ervín Schulhoff, Antonin Dvoraks bekende ‘Amerikaans Strijkkwartet’ en Leoš Janáček zijn ‘Intieme Brieven’ waar het concert zijn naam aan verleende.

Elk zijn ze gekenmerkt door een unieke Slavische mix van levenskracht en hartenpijn, volkse frisheid en verheven melancholie. Welk ensemble is er meer geschikt om die rijkdom aan schakeringen neer te zetten dan het Pavel Haas Quartet? Wereldwijd gelauwerd voor hun opnames van Janáček, Smetana en Dvorak, gelden zij voor hun distinctieve interpretatie van de Tsjechische kamermuziek als een klasse op zichzelf.

Over de strijkers van het Pavel Haas Quartet wordt vaak gezegd dat zij als geen ander de kunst verstaan van het spelen als een instrument en daarbij toch elke muzikant in zijn individualiteit naar voren laten komen. Waar dit in theorie misschien onmogelijk lijkt, of op opname eventueel minder treft, kon je maandag in de zaal ondervinden hoe dit schijnbaar contradictoire gegeven perfect opgaat vanaf de eerste maat muziek die de zaal in zweefde.

Hier geen steelse blikken of micro-signalen: de energie tussen de muzikanten was tastbaar, de klank die zij neerzetten omhelsde in een ademtocht perfect alle geluid maar liet tegelijk elk instrument schitteren. Zo werd je tijdens elk kwartet mee gezwierd in de verrukking van het geheel maar lichtten ook telkens de aparte instrumenten op in korte solomomenten of in het doorspelen van de themalijntjes naar elkaar.

De kracht van deze voorstelling was het brede spectrum aan emoties, tempi en klankkleur. Dit vertaalde zich het sterkst bij Janáčeks ‘Intieme brieven’, waarin plotse wisselingen in klank en sfeer je op het puntje van je stoel lieten. Van sobere ingetogen momenten naar woordeloze overrompeling ontvouwde de muziek zich. Loepzuiver nam de eerste violiste de moeilijkste solosprongen.

Dit kwartet was het meest grillig in atmosfeer en had iets ongrijpbaars over zich. De fijnzinnigheid waarmee het werd uitgevoerd maakte dat elke overgang nog meer captiveerde. De vervoering die het Pavel Haas Quartet teweeg weet te brengen zit hem in de onschatbare precisie, tederheid haast, waarmee zij de grootste contrasten neerzetten. Van de meer volkse delen in het Amerikaans Strijkkwartet ging een klaterende speelsheid uit die geen moment onstuimig werd.

In deel twee uitte die controle zich dan weer in fragiele passages van hartverscheurende schoonheid. Weidse stukken in Schulhoffs kwartet ontsponnen zich vanuit vioolsolo en precaire begeleiding dan weer moeiteloos naar intense climax.

Oeverloze melancholie was beloofd voor dit concert. De luisteraar kreeg zo veel meer. Langs pizzicato, uitbundigheid, ademstokkende loopjes en fonkelende solo’s demonstreerde het Pavel Haas Quartet dat wanneer je vier muzikanten pur sang een podium geeft voor dit soort klassiek, voor wie in de zaal zit de wereld even zijn adem in lijkt te houden.