Recensie: Onvoltooid verleden

Noël Catrijsse (Tom Dewispelaere) zit gespannen op zijn stoel terwijl oud-commissaris Blaute (Jan Decleir) tergend traag de ondervragingskamer binnen schuifelt. Noël heeft zelf verzocht dat de gepensioneerde dit verhoor komt afnemen. Hij kent Blaute al vele jaren, al sinds die val uit zijn kindertijd waarna er iets moet zijn misgegaan in zijn hoofd. Moeizaam begint de verdachte te vertellen. Over de gebeurtenissen van de afgelopen weken, maar ook over zijn broer Renée, en over die verdomde Deense doggen …

De setting van Onvoltooid verleden blinkt uit in soberheid - twee acteurs, de ene gezeten op een stoel, de andere aan een bureau. Achter hen beeldt de muur een politiearchief uit, of is het toch de papierwinkel waar Noël tot voor kort werkzaam was? Aan de belichting wordt niet geraakt, en muziek is, op een fragiele hommage aan Roy Orbinson na, afwezig. Zo komt dan ook alle aandacht op het acteursduo te liggen. Dewispelaere en Decleir maken er dankbaar gebruik van, al doen ze dat toch eerder subtiel.

De nadruk ligt letterlijk op de dialoog; de eerste helft van de voorstelling komen ze niet eens van hun stoel. Vooral Decleir is meester van het understatement. Zijn personage laat aanvankelijk Catrijsse vertellen, terwijl hijzelf beetje bij beetje de puzzelstukken samenbrengt. De vaderlandse coryfee maakt geen gebaar te veel, verheft zelden zijn stem. Toch gaat er een enorme autoriteit en gelaagdheid uit van zijn ingehouden spel.

Ook Dewispelaere houdt het klein. Zijn personage is dan wel excentrieker, toch vergroot hij nergens de tics en bizarre hersenkronkels uit. De acteur weet slim zijn vertolking niet té zeer te contrasteren met die van zijn tegenspeler. Zo behoudt een uitroep als 'een beetje wraak is toch menselijker dan helemaal geen wraak' weliswaar zijn droogkomische bijklank, maar komt hij door Dewispelaeres perfecte balans tussen clown en koele kikker tegelijk ijskoud binnen. Noël lijkt niet zo veel te verschillen van die dolle Deense doggen die hij overal meent te zien: een van nature zachtmoedig dier dat eenmaal ingesloten transformeert tot wild beest.

Hugo Claus schreef dan wel zijn novelle als opvolger van De Geruchten, voorkennis is absoluut niet nodig om dit stuk te kunnen volgen. De terloopse verwijzingen naar voorgaande personages dragen zo zelfs bij aan het mysterie. Het spook van de Dutroux-affaire waart door de tekst en heeft meer dan twintig jaar later nog maar weinig aan kracht ingeboet. Deze adaptatie blijft zo qua inhoud en opbouw heel trouw aan het origineel, misschien zelfs iets te zeer.

Het plot van de novelle is namelijk weinig wereldschokkend. Claus’ typische thema’s als het gezin en de nationale oorlogstrauma’s zullen altijd blijven fascineren, maar hier zijn ze ingebed in een hoogstens verdienstelijk wraakverhaal. Olympique Dramatique levert dan ook de best mogelijke bewerking van een gebrekkige brontekst. Uitstekend, maar niet groots.

Aan de captatie van Beeldstorm ligt het nochtans niet: de nu ter beschikking gestelde registratie biedt een filmische meerwaarde, waarbij het camerawerk vakkundig afwisselt tussen beelden van de hele scène en close-ups van de acteurs. Zo kan je ook vanuit je zetel ten volle genieten van acteerwerk op hoog niveau. Aan het einde van de rit heb je dan wel geen onvergetelijk stuk gezien, gedegen vakmanschap was het zonder meer.

Deze voorstelling is gratis te bekijken op https://www.toneelhuis.be/nl/huistoneel/onvoltooid-verleden/