Recensie: De Kussenman

Een kille verhoorkamer, ergens in de onderbuik van een anonieme dictatuur. Katurian (Noortje Gille) beschouwt zichzelf als brave burger bij dag, misbegrepen literair genie bij nacht. Dan bedenkt ze duistere sprookjes waarin het niet noodzakelijk goed afloopt met de jonge hoofdpersonages. Na enkele onrustwekkende verdwijningen ziet de lokale politie nu een verband met haar schrijfsels. Rechercheurs Ariel (Mathilde Geysen) en Tupolski (Esther Lamberigts) ondervragen Katurian hardhandig, tussendoor voorlezend uit haar kortverhalen.

The Pillowman is oorspronkelijk een theatertekst van Martin McDonagh, bij het grote publiek vooral bekend als scenarist-regisseur van In Bruges en Three Billboards Outside of Ebbing, Missouri. Zoals al zijn werk bestaat het voor een groot deel uit grof geweld, zwarte humor en autoreferentie. Ook Katurians vertellingen staan bol van die eerste twee en vormen zodoende een weerspiegeling van McDonaghs reflecties op zijn eigen fascinaties. Wat drijft bepaalde vertellers steeds terug te grijpen naar gruwelverhalen? En welke verantwoordelijkheid dragen zij nu eigenlijk voor het 'scheppen' van zoveel fictief leed?

Campustoneel heeft duidelijk lang en goed nagedacht over hoe ze de vele verhalen-in-het-verhaal het best naar de planken konden vertalen. In principe kan de tekst door vier acteurs gespeeld worden, maar het gezelschap zet er wel tien in, vaak op originele wijze. Waar vast regisseursduo Lindsy Desmet en Flavie Lindemans zich vorig jaar in De Laatste Dagen van Adel Blank enigszins verloor in overbodige subplots om toch maar alle acteurs voldoende speelkansen te geven, heeft het nu de perfecte balans gevonden.

Te veel verklappen zou zonde zijn, want De Kussenman zijn allergrootste troef bestaat erin dat het stuk bijna twee uur lang voortdurend weet te verrassen. Laat ons het erop houden dat het innige en strakke samenspel in deze productie menig viroloog momenteel zou doen steigeren.

Niettemin zijn er duidelijk enkele hoofdrollen. Geysen en Lamberigts zijn zeer goed op dreef als bad cop-worse cop duo. De regisseurs hebben slim gesnoeid in de oorspronkelijke tekst, en weten geholpen door deze acteurs een strak tempo in de voorstelling te steken, waarbij op precies de juiste momenten gas wordt teruggenomen.

Het is pas in de afwezigheid van de ondervragers dat je de subtielere Katurian van Gille begint te appreciëren. Beetje bij beetje weet ze de finaal broodnodige tragiek in het personage te injecteren. Aangezien de vierde sterspeler pas laat zijn entree maakt, houden we hem hier anoniem, maar hij schittert wel als een smaragdgroen biggetje in een weiland vol saai roos. Gaat u vooral kijken om aan die vergelijking een touw vast te kunnen knopen.

Daarmee zijn we ook bij de pijnlijke vraag aanbeland: krijgt u dit stuk nog wel ooit te zien? Wij waren aanwezig bij de open generale repetitie, maar door de coronacrisis zijn alle voorstellingen afgelast. Op het moment van schrijven is de toekomst nog onzeker. Ironisch genoeg gaan de makers zo ongewild verder met de meta-spelletjes die door McDonagh zijn gestart. Katurians grootste angst is dat haar verhalen verloren gaan vooraleer ze een publiek gevonden hebben. Het is een nachtmerrie die voor geen kunstenaar onbekend is, maar ze dreigt nu wel erg reëel te worden voor Campustoneel.

Voorlopig moet u ons dus maar op ons woord geloven dat dit het beste was wat wij de afgelopen jaren van Campustoneel te zien kregen. En, gesteld dat er in het post-corona-cultuurlandschap geen plaats meer is voor De Kussenman, kunnen we altijd samen een nieuw verhaal verzinnen. Eentje met een happy end, waarin de première van dit aardedonker sprookje gewoon doorgaat.