recensie> Een duel tussen romance en komedie
Recensie 'Cyrano'
In het stuk 'Cyrano' worstelt Cyrano de Bergerac met liefdesbesognes en een lange neus. Een onderhoudende voorstelling die tussen komedie en romance hangt zonder een romantische komedie te worden.
In 1897 schrijft de Fransman Edmond Rostand Cyrano de Bergerac, waarin twee mannen samen het hart proberen te winnen van de bekoorlijke Roxane. Militair Christian is knap, maar geen te beste prater. Zijn overste, Roxanes neef en dichter-soldaat Cyrano, leent hem zijn talent om romantische brieven te schrijven. Waarom? Cyrano heeft een complex vanwege zijn grote neus en denkt dat hij geen kans maakt. Bovendien heeft Roxane hem gevraagd om in het leger goed voor Christian te zorgen, nadat ze is gevallen voor zijn knappe smoel.
Het personage van Cyrano is gebaseerd op Savinien de Cyrano de Bergerac, een Franse schrijver en legeraanvoerder uit de zeventiende eeuw. Een vechtersbaas die zich onafhankelijk opstelt van anderen en zijn creativiteit niet in de weg laat staan door het kruipen voor mecenassen.
Goochelen met plaats en tijd
Het originele stuk begint met een toneelstuk in het toneelstuk: op het podium staat een podium, toeschouwers stromen toe. Theatergezelschap Het Ongerijmde, dat met Ann Tuts, Jenne Decleir, Danny Timmermans en Machteld Timmermans een cast heeft die de meesten zullen kennen door W817 en FC De Kampioenen, speelt slim met dat gegeven. Aan het begin vertellen de acteurs ‘als zichzelf’ dat ze de chronologie in het stuk hebben aangepast en zullen werken met flashbacks. Een verrijdbare wand dient daarbij als hulpmiddel.
Het lijkt bijna alsof de trucs met het decor onmisbaar zijn
Ze schakelen tussen de scènes door het ding te laten draaien, zwieren en schuiven. Soms verdwijnt de oude Roxane, Machteld Timmermans, en verschijnt Ann Tuts als de jonge Roxane. Het goochelen met plaats en tijd werkt op de lachspieren en zorgt af en toe voor een dramatische overgang van oud naar jong, van een oorlogsscène naar een balkonscène.
De wand staat de acteurs ook toe om van rol te wisselen, al blijft Jenne Decleir telkens Cyrano. De andere drie zijn zowel de oude en jonge Roxane en Christian alsook soldaten, acteurs en een woedende menigte. De wand dient daarbij als overgang naar een andere setting, petjes en andere attributen moeten duidelijk maken dat de acteurs in een van hun andere dubbelrollen zijn gekropen. Dat levert slapstickachtige beelden op. Het is speels en leuk, maar helaas ook noodzakelijk: alleen aan hun acteerwerk is vaak niet te merken welk personage de acteurs aannemen. Het lijkt daardoor bijna alsof de trucs met het decor onmisbaar zijn voor begrip van het stuk, in plaats van een welkome toevoeging.
Fake orgasmes en gebalde taal
Vooral Ann Tuts varieert weinig in houding en stem, gebaren. Ze is wat springerig, en daardoor als de jonge Roxane iets te veel echt een meisje en te weinig droomvrouw. Meer hippe huismoeder dan feeërieke verschijning. Fysiek steelt ze wel de show: tijdens de liefdesbetuigingen die Cyrano onder haar balkon doet in de gedaante van Christian, laat ze haar trillende handen begerig over de houten wand gaan. Het doet denken aan de scène in When Harry met Sally, als Sally midden in een restaurant een orgasme faket. Een komisch samenspel met de hoogdravende toespraak van Cyrano over woorden die hun weg omhoog moeten vinden naar haar liefde.
Tijdens de hartverscheurende scènes is het alsof Jenne Decleir een ode brengt aan zijn vader
Alleen zijn de toon en de taal in de komische stukken soms te ‘gebald’ en is er op die momenten te weinig afwisseling. Het is daarom prettig dat de chronologie van de originele tekst is losgelaten. Nu wisselen de tragikomische scènes van de oude geliefden aangenaam af met de drukkere gedeeltes.
In het hart geraakt
Als komedie werkt het stuk goed, maar de intieme scènes tussen de oude Cyrano en Roxane zijn wel het meest overtuigend. De strijdlust, koppigheid en waanzinnige liefde worden bij de oude man tot onvermogen die een diepe ontroering opwekken. Tijdens die hartverscheurende momenten lijkt het alsof Jenne Decleir een ode brengt aan zijn vader. Zijn eigen prestatie staat als een huis.
Cyrano van Het Ongerijmde springt heel snel over van grappige slapstick, die soms te hard door raast, naar intieme scènes die overrompelen. Het stuk is daardoor komisch en romantisch, maar een volbloed romantische komedie is het net niet.
Cyrano speelt op 20 oktober om 20 uur in 30CC Minnepoort.
