Pornopera: stomend potje klassiek?

Een aantal vragen gaan door ons hoofd terwijl we rond halfelf ‘s avonds staan te wachten aan de ingang. Is het de bedoeling dat we opgewonden raken van deze voorstelling? En waarvoor komt de rest van dit publiek: porno of opera? Een enkel koppel lijkt alvast de keuze gemaakt te hebben en overbrugt de wachtperiode met een potje tongkussen van een minuut of acht. Comme c’est beau, l’amour.

Tot zover het voorprogramma. Het hoofdprogramma, gecomponeerd door Huba de Graaff, bestaat uit één zangeres die samen met twee harpspeelsters een uniek stuk muziek te berde moet brengen: een opera zonder woorden, maar met des te meer gekreun, gezucht, gestamel en zelfs gekrijs. De openingsminuut, waarbij de harpbegeleiding nog achterwege blijft, ontlokt hier en daar wat gegiechel. Het hele gebeuren heeft dan ook iets erg voyeuristisch – alsof je de verkeerde deur opendoet thuis en je volwassen vader plots in tutu en hoge hakken spot.

Muzikaal bezweert het geheel een stuk meer wanneer na korte tijd ook de harp in het verhaal stapt; eerst heel zachtjes, daarna steeds intrinsieker aanwezig. Er valt wel iets te zeggen voor de harp in deze setting – vlug vingerwerk, de juiste snaar raken, steeds sneller in een soort crescendo totdat, welja, een climax bereikt wordt, die uiteraard gepaard gaat met een aantal uitbarstingen bij de zangeres.

‘The female orgasm is a mistery’, zo wil het cliché. Als deze Pornopera enige indicatie is, moet men daar ook nog aan toevoegen dat het vrouwelijke orgasme best schrikwekkend is. De intense vreugde vloeit geruisloos over in het dierlijke, het primaire en even later zelfs in het angstaanjagende en het demonische. De Engelsen hebben een mooi woord voor wat we te zien krijgen: rapture. Een soort van in vervoering raken waarbij je de controle niet meer in eigen handen hebt, maar ook een ‘gestolen worden uit’. Het achtergrondverhaal van de voorstelling, die gebaseerd is op de Metamorfosen van Ovidius, ondersteunt die interpretatie. Het vraagt niet veel om het verhaal van Orpheus en Eurydice te herkennen: hun intense vreugde samen, zijn dood, haar afdaling naar de hel, naar Hades, hun onfortuinlijke einde.

Ondertussen stuwen de harpen – de grote broertjes van Orpheus’ lier – de zangeres tot ongekende hoogtes. Wanneer ze uiteindelijk uitbreekt in een reeks hysterische geluiden herinnert het publiek zich plots waar het nog steeds (en misschien vooral) over gaat: seks. Er zijn twee soorten gelach in de zaal: hartelijk gelach, voornamelijk bij de vrouwen, en een ietwat groene, onzekere lach, curieus genoeg exclusief bij de mannen. Het gaat dan ook érg hard – veel hoger kan je de lat niet leggen voor een orgasme. Afsluiten doen we exclusief met de harp, die voor het eerst op de avond engelachtig en perfect harmonieus klinkt.

Ergens gaandeweg overstijgt Pornopera de gimmick en transformeert de voorstelling in een mooi stuk muziek. Die behendigheid maakt van Pornopera een geslaagd experiment, dat de verschillende en vaak bijzonder dissonante aspecten van seksualiteit een voor een de revue laat passeren. Hulde ook aan Soetkin Demey, die een meeslepende en schaamteloze prestatie neerzet als, welja, zangeres.

Misschien leuk om weten: de Graaff maakte eerder ook al een Apera. Jawel, met apengeluiden. Wie weet wat de toekomst nog in petto heeft.