'Niet lectuur, maar verhalen zijn noodzakelijk'

In maart moest Boekarest plots sluiten, gingen daar veel kopzorgen mee gepaard?
Maartje Swillen: 'Natuurlijk waren we heel bang voor de financiële gevolgen. Eerst moesten de winkels alleen op zaterdag sluiten, dus zijn wij vrijdag, maandag en dinsdag nog opengegaan. Dat waren hele drukke en rare dagen. Het is heel bevreemdend om daar nu aan terug te denken.'

Heeft de winkel financieel geleden onder deze lockdown?
'Uiteindelijk niet. Achteraf gezien bleek de periode vlak voor de lockdown het kalmst. Nu kunnen we dat plaatsen, maar bij die onbevangenheid hoorde toen echt angst. We wisten niet wat er ging gebeuren, alles kwam gewoon op ons af. Onze houding was: "Gewoon doen wat de klanten willen dat we doen." En dat bleek pakjes rondbrengen en opsturen via de post.'

In uw boek 'Rampje' lezen we over warme gesprekken aan de voordeur en fietstochten bij avondval, maar ook over een administratieve nachtmerrie. Kijkt u er met een gelukkig gevoel op terug?
'Heel eerlijk? Wanneer ik bij mensen aan de deur stond, was het misschien een uurtje per dag leuk, maar zelfs dat was eigenlijk vaak gehaast. Je kan ook niet overal je ziel blootleggen. Ik had op verschillende locaties wel wat vriendinnen wonen bij wie ik kon aanbellen, in dat opzicht was ik geprivilegieerd want verplaatsingen waren toen nog verboden.'

'In de zomer keek ik er met een zekere nostalgie op terug, maar nostalgie is iets heel verraderlijks. Eigenlijk was het verschrikkelijk en ongelooflijk vermoeiend. Ik was elke dag al om half negen in winkel aan het werken en had zelden het gevoel dat ik een goede werkdag achter de rug had omdat er altijd werk bleef liggen. 't Was neig. Ik heb veel bijgeleerd, maar 2019 was zo veel gemakkelijker.'

'Toen ze onlangs alle winkels terug sloten, waren we in gedachten al terug bezig met leveren. Wanneer bleek dat we open mochten blijven, was dat toch een grote opluchting.'

Boekenwinkels worden deze lockdown wel als essentieel bestempeld, is lectuur dan levensnoodzakelijk?
'Ik denk dat verhalen noodzakelijk zijn. Of dat je daar een boekenwinkel voor nodig hebt, is een ander verhaal. Lectuur an sich is niet zo essentieel. Wie dat dan toch essentieel vindt, heeft dat meestal al in huis. Ik heb geen klant die geen ongelezen boek heeft liggen. Maar het vertellen van verhalen, het ontsnappen aan de realiteit die nu al acht maanden op rij niet prettig is, is wel belangrijk.'

Denkt u dat lectuur een sleutel kan zijn tot een fijne lockdown?
'Nee, ik denk dat je dan toch menselijk contact zult nodig hebben. Lezen is een fijne tijdsbesteding, maar moederziel alleen in een huis vol boeken ga je het evengoed niet redden.'

Zijn er boeken die u zelf bent beginnen te lezen?
'Tijdens de eerste lockdown heb ik niet gelezen omdat er geen tijd voor was. In de zomer gelukkig wel. Ik heb een paar dingen herlezen omdat dat heel comfortabel is, ik kan zowat thuiskomen in boeken die ik al ken.'

Traditioneel lees ik in september een paar hoofdstukken uit Harry Potter, maar ook Uit het leven van een hond van Sander Kollaard heb ik dit jaar herlezen omdat het een prijs won. Gewoon om nog eens te kijken hoe mooi dat boek eigenlijk was en of het wel terecht was dat ik het nog altijd zoveel aan het verkopen was. Dat bleek zo te zijn.'

Welke boeken wenst u jonge mensen in deze vreemde periode toe?
'Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl van Uwe Johnson (dat 1600 pagina's telt) raad ik aan. Als je niet oplet, zou je het weleens per ongeluk doodsaai kunnen vinden. Maar het is een steengoed boek, een aanrader voor als je nu een keer tijd hebt.'

'Ik blijf ook altijd boeken aanraden aan de hand van wat klanten goed vinden en wat daarbij aansluit. Er zijn uiteraard dingen die altijd goed verkopen, de lockdownstukjes van Ilja Leonard Pfeijffer, gebundeld onder Quarantaine, bijvoorbeeld. Die zijn onlangs uitgekomen en doen het heel goed.'