Nederlandstalige muziek is hip, hot en happening

Op 29 november werd in Nederland de prijs voor Song van het jaar 2024 uitgereikt aan Froukje en S10 met Ik haat hem voor jou. Voor Froukje was het al het vierde jaar op rij dat ze de prijs in ontvangst mocht nemen. Ook in Vlaanderen krijgt Nederlandstalige popmuziek steeds meer voet aan grond, met onder meer Pommelien Thijs, die maar liefst zeven keer is genomineerd voor de MIA's.

Dat is nieuw, want in Vlaanderen had Nederlandstalige muziek lange tijd een stoffig imago. 'Dat waren lange tijd ofwel schlagers ofwel kleinkunst', zegt Jasper Van Loy, muziekjournalist bij De Morgen en Humo. Die perceptie is ondertussen helemaal gekeerd, waardoor steeds meer beginnende artiesten ervoor kiezen om in hun moedertaal te zingen. 

Die artiesten krijgen nu ook een plaats op festivals als Rock Werchter en Pukkelpop, wat vroeger niet het geval was. Dat valt ook Marcel Duzink, manager van onder meer MEAU, op. 'Het lijkt alsof Nederlandse artiesten meer dan ooit welkom zijn op Vlaamse podia.'

Tegenreactie op internationalisering 

Nederlandstalige muziek is dan wel geen nieuw gegeven, er is toch een zekere evolutie merkbaar. 'In de jaren negentig was er de Heilige Drievuldigheid met Gorki, Noordkaap en De Mens. Zo had elke generatie wel een nieuwe lading Nederlandstalige groepen', zegt Van Loy. Maar de gedachte dat Nederlandstalige popmuziek ook 'hip, hot en happening' kan zijn, is nieuw.

Die gedachte doorbreekt het stereotype beeld, zegt postdoctoraal onderzoeker in de taalkunde Melissa Schuring (KU Leuven en VUB). Haar onderzoek wees uit dat jongeren rap, en bijgevolg de muzieksector, nog vaak als iets Anglo-Amerikaans beschouwen. 'De huidige generatie Nederlandstalige artiesten doorbreekt dat, wat voor een nieuw elan kan zorgen.'

De wederopstanding van Nederlandstalige muziek begon in 2016 met het nummer Goud van Bazart, zegt Van Loy. Bazart was een Belgische groep die in het Nederlands zong, maar wel met een eigentijdse sound. Zo stond er plots een Nederlandstalige groep op de festivalweides. Maar daar bleef het niet bij: tal van Nederlandstalige artiesten krijgen ondertussen hun plek op de festivals. Denk maar aan Froukje, S10, Pommelien Thijs en MEAU.

Volgens professor historische en Nederlandse taalkunde Freek Van de Velde (KU Leuven) is er sprake van een tegenreactie op een eerdere trend waarbij artiesten meer kozen voor het Engels. 'Nu is er aan zowel progressieve als conservatieve kant een verlangen om niet langer mee te gaan in dat kosmopolitisch geheel.'

'Dat is eigenlijk een soort slingerbeweging', zegt Van de Velde. 'Je wilt niet als een boer van het platteland bekendstaan die alleen maar de lokale charmezanger kent, maar je wil ook geen inwisselbaar poppetje zijn uit het publiek van een internationale artiest.'

Nederlands succes

Daarom is het belangrijk om de juiste weg te vinden naar het publiek. Voor Vlaamse artiesten die vandaag in het Nederlands zingen én de juiste Nederlandse duetpartner vinden is de weg naar Nederland minder lang. Daarom zie je de afgelopen jaren veel gelijksoortige duetten, zoals Pommelien Thijs en Meau, Maksim Stojanac en Hannah Mea. 'Door die duetten word je sneller lid van de familie en word je geholpen van binnenuit', bevestigt Duzink. 

Toch blijft het voor Vlaamse artiesten moeilijker om door te breken in Nederland dan andersom. Volgens Van Loy komt dat door een grotere belangstelling voor dialecten in Vlaanderen, terwijl Nederlandse artiesten bijna altijd de standaardtaal gebruiken. Van de Velde gelooft echter niet in die vaststelling: 'Verstaanbaarheid is niet de grootste barrière.'

Dat onevenwicht heeft volgens hem simpelweg te maken met de macht van het getal. 'Voor elke fan die je in Vlaanderen hebt, heb je er drie in Nederland', zegt Van de Velde. Dat zorgt er ook voor dat Nederlandse artiesten meer hits hebben op streamingplatforms. In Nederland spelen platforms als Spotify dan ook een grotere rol dan in België.

Taal als politiek beladen thema 

Daarnaast heeft België verschillende markten in de muziekwereld. 'Je zou denken dat we één land zijn, maar dat is niet zo', zegt Van Loy. 'Je hebt bijvoorbeeld Vlaamse artiesten, als Clouseau, die tientallen Sportpaleizen vullen, maar bijna geen luisteraars hebben in Wallonië.'

Dat maakt dat taal een ontvlambaar, politiek geladen, thema is in België, zegt Van de Velde. Wij hebben drie officiële landstalen, wat maakt dat de keuze voor een bepaalde taal altijd meer geladen is. 'Dat is misschien ook een reden waarom bij muziekwedstrijden als het Eurovisiesongfestival veeleer wordt gekozen om een Engelse inzending te sturen, omdat dat een neutraal niemandsland is. De keuze voor het Nederlands zou bij ons iets radicaler zijn dan in Nederland.'

Maud Verstraeten, artiest en student muziektheater, merkt ook op dat de aanwezigheid van Nederlandstalige artiesten gewoonweg groter is in Nederland dan in België. 'In Nederland was het altijd een minder grote issue om te zingen in de moedertaal.'

Zingen in de moedertaal is bovendien een trend die zich niet enkel in België en Nederland toont. Als je naar de hitlijsten van onze buurlanden kijkt worden die allemaal gedomineerd door muziek van eigen bodem. In België heeft dat iets langer geduurd. 'Wij hadden weinig Nederlandstalige acts met een hedendaags popgeluid, we hadden geen Nederlandse Justin Bieber of Ariana Grande', verklaart Van Loy.

Ondertussen is de omslag gemaakt en beseffen producenten dat we ons meer naar internationale normen moeten schikken en dat frisse popgeluid van de hitparades moeten doortrekken in het Nederlands. 'De tijd was zeker rijp voor Nederlands­talige pop­muziek', zegt Van Loy. 'Het was gewoon wachten tot iemand in België daarmee begon.'

En dat de tijd rijp was, zien we vandaag zeker aan de populariteit van Nederlandstalige artiesten. Ook beginnende singer-songwriters merken dat op. 'Het zien van Nederlands­talige artiesten die het goed doen, is zeker een boost voor jonge artiesten', zegt Verstraeten. 'Je beseft dan dat het toch niet zo gek is om deze droom te hebben en deze richting op te gaan.'

Toegankelijkheid van het Nederlands

Nederlands blijft ook gewoon het toegankelijkst voor veel Vlaamse artiesten, waardoor die vaker op talige vondsten komen die het gewone spreken overstijgen. Op ingrijpende momenten grijpen mensen daarom vaker terug naar muziek in de eigen taal, omdat die veel vlotter binnenkomt. De kans om mensen te raken is ook veel groter dan wanneer je in het Engels zingt, volgens Duzink. 'Wanneer je als artiest in het Nederlands zingt, dan zijn er geen maskers waarachter je je kan verstoppen.'

Ook Verstraeten kiest ervoor om in haar moedertaal te zingen. 'Mijn songteksten gaan vooral over opgroeien en mentale gezondheid. Ik heb daar gewoon meer Nederlandse woorden voor dan Engelse. Ik praat daar ook open over met mijn vrienden, dus dat voelt als een logische verderzetting.' 

Volgens Schuring is het toch iets ingewikkelder dan dat. 'Sommigen zeggen dat ze zich beter kunnen uitdrukken in het Engels, terwijl het omgekeerde ook bestaat.' Van de Velde beaamt dat en zegt dat dat samenhangt met het imago dat je als persoon wilt uit­stralen. 'Artiesten die een repertoire hebben in verschillende talen stralen ook vaak een meervoudige persoonlijkheid uit.'

Ondanks de opwaardering voor de taal in muziek, zien we die trend niet in de Nederlandse literatuur en lezen jongeren nog altijd meer Engelstalige boeken. 'Muziek loopt altijd voor op literatuur', zegt Van de Velde. 'Literatuur is veeleer een sacraal medium waarin minder geëxperimenteerd kan worden, terwijl muziek een bruisend vat biedt voor experiment. Ik ben ervan overtuigd dat literatuur nog zal volgen in die beweging.'