Navraag: Lieve Blancquaert

Fotografe Lieve Blancquaert wil mensen bereiken. Ze wil iets vertellen, en dat liefst aan een groot publiek. “Mijn hart ligt bij de verhalen. Het gebeurt niet snel dat ik een foto neem om in een kader te hangen. Ik maak foto’s voor groot gebruik, niet om in tien exemplaren af te drukken en duur te verkopen.”

Is fotografie voor u politiek?

Lieve Blancquaert: “Ik denk dat het politiek is. Al is dat woord voor mij gelinkt aan een uitgesproken standpunt en partijprogramma. Ik twijfel veel meer, maar dat is net het leuke. Ik kan het me permitteren om van mening te veranderen.”

“En er zijn veel dingen die mij van mening doen veranderen. Wat mij ongelofelijk kan irriteren, zijn mensen die keihard oordelen. Pas wanneer je begrijpt waarom iets gebeurt, kan je dingen in beweging brengen. Niet door een uitgesproken politieke mening te hebben. Je moet iets eerst begrijpen voor je de oorzaak kan aanpakken.”

Die begripvolle aanpak zien we ook terug in uw reportages.

Blancquaert: “Ik krijg vaak de commentaar dat mijn vragen niet kritisch genoeg zijn, dat ik bijvoorbeeld polygamie niet veroordeel. Maar dat is ook niet mijn taak. Ik vind dat ik het verhaal moet vertellen vanuit de hoofden van die mensen. Dan is het aan jullie om daar zelf een mening over te vormen. Ik vind het niet kunnen wanneer een journalist zegt wat ik moet denken.”

Soms moet het moeilijk zijn niet te oordelen. Bijvoorbeeld wanneer je een vader ontmoet die zijn kind uithuwelijkt.

Blancquaert: “Je kan twee dingen doen. Je kan kwaad worden op die vader of je kan proberen te achterhalen waarom hij dat doet. Hoe tegenstrijdig het ook is, als je eenmaal voor hem zit, zie je vaak een liefdevolle man.”

“Het zijn geen onmensen, maar wel mensen die vastzitten in een traditie en niet gestudeerd hebben. De druk van de groep is groot. Natuurlijk kan ik het niet goedkeuren, maar ik wil mezelf in de spiegel kunnen aankijken en zeggen: “Ik heb die man begrepen.”

Broedmachine

Hoe botst u op die verhalen?

Blancquaert: “Je kiest een plek, legt een eerste contact en dan is het werken. Vanaf dan moet je de flexibiliteit hebben om meteen van gedacht te veranderen. Ik kan mijn hart daar goed in volgen, maar je denkt ook na of de kijkers dat wel willen zien.”

“Ik ga daar niet onnozel over doen, mensen durven afhaken bij heel zware thema’s. Dan denken ze: niet weer mensen die voor hun hut in de modder staan te stampen. Die commentaar krijg je. Bij mij zijn ze niet afgehaakt, maar je moet opletten met de keuzes die je maakt.”

Wat is voor u persoonlijk het meest ontroerende dat u al hebt meegemaakt?

Blancquaert: “Het idee dat een vrouw op veel plaatsen alleen maar wordt gezien in functie van kinderen krijgen, raakt mij enorm. Of dat nu in Nepal, India of Senegal is. Het feit dat een vrouw herleid wordt tot een dier om te baren is voor mij het bewijs dat we niet vooruit zijn gegaan. We kunnen makkelijk naar de maan vliegen, maar zijn niet in staat voorbij dat primitieve gedrag te evolueren.”

Doet u dat anders kijken naar de genderproblematiek hier?

Blancquaert: “Absoluut. Het toont hoe kwetsbaar onze situatie is. Ik zie hoe evident jonge vrouwen het vinden dat we gelijke rechten hebben, maar wij zijn de uitzonderingen. Wij zien niet meer welke stappen vrouwen ginds nog moeten maken.”

Zeker vandaag ziet de situatie er nog onstabieler uit.

Blancquaert: “Onlangs vroeg mijn 17-jarige zoon of ik blij ben dat hij hier is. Ik heb eerlijk geantwoord dat ik dat uiteraard subliem vind, maar dat ik ook bang ben. Onze tijd is een kwetsbaar moment in de geschiedenis.”

“Wat heel straf is, is dat zij die echt in nood zijn net het grootste verlangen hebben naar kinderen. Zij zijn de angst voorbij. Er zijn geen uitwegen meer. Het enige wat hen nog energie geeft om te blijven vechten, is trouwen en kinderen krijgen. Daarom trouwen veel mensen in vluchtelingenkampen.”

Pandaseks

In "Birth Day" zagen we hoe asielzoekers ook in Brussel in krotten in erbarmelijke omstandigheden leven. De vluchtelingenproblematiek geeft die aflevering een nieuwe dimensie.

Blancquaert: “Mijn enige conclusie toen was: dit is een bom die op ontploffen staat. Het is alsof we het voorspeld hadden. We hebben in de politiek situaties gecreëerd waar mensen graag hun kop in het zand steken. Waarom? Het is niet sexy in hun verkiezingscampagne.”

“Het is bovendien ergerlijk hoe vaak we moeten gaan stemmen. Daardoor kan je de verantwoordelijkheid altijd maar doorschuiven en blijven de lelijke plekken in onze maatschappij bedekt.”

In Brussel komt de kritieke situatie wel stilaan aan de oppervlakte.

Blancquaert: “Ze zijn daar nu wel iets aan het doen, maar ze zijn vooral gefocust op die paar criminelen. De echte aanpak van het probleem zit in het feit dat de overheid niet weet hoeveel mensen er in die huizen wonen. Ik vind het moeilijk te begrijpen dat wij niet in staat zijn van deur tot deur te gaan en te kijken wat er achter de muur gaande is.”

“Waar zijn we ondertussen wel mee bezig? Met twee panda’s die seks moeten hebben. Daar kunnen we ons druk over maken en dat vind ik verschrikkelijk.”

“Het ergste is dat we ondertussen een maatschappij krijgen die gevoed is door angst. We zijn enorm aan het verrechtsen en zitten bijna in een situatie zoals net voor de Tweede Wereldoorlog, waarin mensen bang worden van elkaar. We kunnen nog zo investeren in bommen, maar angst is misschien wel ons grootste wapen.”

Wilt u met uw werk een tegengewicht bieden voor die angst?

Blancquaert: “Ik hoop dat. Ik hoop dat als ik je meeneem naar een vluchtelingenkamp, je ziet dat daar ook ongelofelijk warme vaders en moeders zitten. Onlangs ontmoette ik in Duinkerke een Irakese familie. De vader haalde zijn gsm boven en toonde me wie hij vroeger was: een leraar Engels in een vers gestreken hemd, met zijn collega’s.”

“Voor ons zijn die mensen herleid tot een hoop vodden en dekens, maar hij wilde me laten zien dat hij eigenlijk niet was hoe ik hem nu zag. Daarom doe ik het, om te laten zien dat zij ook mensen zijn.”

Hoe moeilijk is het om die mensen opnieuw achter te laten, wetende dat ze in de miserie blijven zitten?

Blancquaert: “Daar moet ik professioneel in blijven. Op het moment dat we daar zijn, ga ik vaak wel iets doen. Zo ontmoette ik in Nepal een weduwe van 17 met drie kinderen. Door de dood van haar man was ze vervloekt en verstoten door haar schoonfamilie. We hebben toen een naaimachine gekocht zodat ze een job kon uitoefenen.”

“Uiteraard ga ik dat nooit filmen. We willen onszelf niet in de kijker zetten als een soort Sinterklaas. Maar als je door een naaimachine te kopen iemands leven kan redden, dan ga je toch niet twijfelen om dat te doen.”