#Metoo in de middeleeuwen

Hoewel Ridley Scott ondertussen al een gezegende leeftijd heeft bereikt, bewijst de filmmaker met The Last Duel dat hij nog lang niet versleten is. Hij ontwijkt de hedendaagse polarisering en brengt een verhaal over een middeleeuwse verkrachting met de nodige nuance, om zo de waarlijke verschrikking van het feit tastbaar te maken.

Drieluik in een film

Geen lineaire vertelling die ons mooi van a tot z voert, maar een drieluik dat ons het perspectief van elk hoofdpersonage meegeeft. Het eerste hoofdstuk – The truth according to Jean de Carrouges – toont ons hoe de ietwat ruwe maar sympathieke Jean de Carrouges (Matt Damon) keer op keer vernederd wordt door zijn voormalige vriend Jacques Le Gris (Adam Driver) en de graaf Pierre d'Alençon (Ben Affleck), met als ultieme vernedering het vergrijpen van Le Gris aan zijn vrouw Marguerite (Jodie Comer).

In het tweede hoofdstuk – the truth according to Jacques Le Gris – zien we hoe Le Gris in de gratie van d'Alençon valt en zich opwerkt aan diens hof. Daar profileert hij zich ook als een vrouwenverslinder die zijn oog laat vallen op Marguerite. In zijn waarheid ontkent hij de gebeurtenis met Marguerite niet, maar weigert hij het als een vergrijp te erkennen omdat 'ze het zelf ook wou.'

Het derde hoofdstuk – the truth (according to Marguerite de Carrouges) – is de welkome afsluiting van het drieluik waarbij de eerder getoonde gebeurtenissen van hun subjectiviteit ontdaan worden. Het personage van Marguerite krijgt de inhoudelijke invulling die in vele ridderfilms ontbreekt, en de Carrouges en Le Gris blijken beiden typevoorbeelden van haantjes-de-voorste die weinig geven om iets anders dan hun jarenlange vete.

There is only the power of men

Dat laatste hoofdstuk is ook waar de kracht van de film zit. De verkrachtingsscene wordt in al haar bruutheid en ongemakkelijkheid op de kijker losgelaten – maar ook de nasleep wordt die niet onthouden. Wanneer Marguerite haar naasten toevertrouwt dat ze verkracht is, stuit ze telkens weer op onbegrip. Haar gemoedstoestand na het voorval is voor hen een bijzaak.

Het haast onbegrijpelijke proces dat volgt op de beschuldiging klinkt zowel karikaturaal als brandend actueel. Uitspraken als 'U hebt uw aanrander als knap omschreven, hoe kan er dan sprake zijn van een vergrijp' hadden net zo goed uit een recent proces kunnen komen. De beslissing om de zaak te beslechten met een duel op leven en dood is dan ook je reinste symboliek. (De stem van) de vrouw is niet belangrijk, laat de mannen het maar uitvechten.

Het titulaire duel blijft een razend spannend gebeuren, maar is niet de inhoudelijke climax van het verhaal. De werkelijke sterkte van de film zit hem net in de genuanceerde portrettering van een verschrikkelijke gebeurtenis vanuit verschillende standpunten – waarbij we ook een pluim op de hoed mogen steken van de hierboven vermelde acteurs. Ze zetten hun personages in elk hoofdstuk op een andere manier neer zonder dat er aan geloofwaardigheid wordt ingeboet.

De actiefans moeten trouwens niet bang zijn dat ze een jarhead-scenario voor de kiezen krijgen, want Scott bewijst dat hij in de veldslagscènes zijn gevoel voor actie nog niet verloren is sinds Gladiator. Toch zou het zonde zijn als enkel zij naar de cinema zouden trekken – want The Last Duel toont aan dat de thematiek van het verhaal al eeuwen meegaat. Het pleit rond verkrachtingen wordt misschien niet meer beslecht met duels op leven en dood, maar daarbuiten blijkt er zevenhonderd jaar later niet veel veranderd te zijn. Misschien kan deze film helpen het tij te keren.