'Merlijn of Het Barre Land': veel kanten aan een ronde tafel

‘De leeuw eet gras.’ Het had een song van Luc De Vos kunnen zijn. In Merlijn of Het Barre Land komt de zin uit de mond van koning Arthur in het heetst van de strijd. Wat het betekent? Geloven in de utopie: de leeuw die zich van zijn onderdanen onthoudt, een koning die ijvert voor een geweldloze wereld. Alleen: dat blijkt niet in de aard van de ridders te liggen. Anders, zonder gevecht, klinkt het, kunnen ze net zo goed theater spelen.

Dat kunnen de jongeren van fABULEUS nochtans verdomd goed. Deze opvoering van Merlin oder Das Wüste Land is een terugkeer naar de roots van het dans- en theaterhuis voor jongeren. Het stuk van de Duitse auteur Tankred Dorst was de eerste voorstelling van fABULEUS in 1995. Ook toen werd flink in het stuk geknipt.

Een integrale opvoering van Merlin oder Das Wüste Land zou 12 á 15 uur duren, beweren de makers. Dat de 2 uur en 40 minuten die overblijven verrassend samenhangend zijn, zegt veel over de soepele omgang met de postmoderne brontekst. Regisseurs Dirk De Lathauwer en Astrid Ogier lieten het personage van Parcifal weg en zetten de zoektocht naar de Graal op een zijspoor. Op de voorgrond kwamen de idealen van gelijkheid van de Ronde Tafel te staan en de complexe relatie tussen Lancelot en Guinevere.

Amerikaanse Arthur

Dat wil niet zeggen dat deze Merlijn een brave navertelling is. Dorst gooide de chronologie doelbewust overhoop, zodat het middeleeuws verhaal aan de moderne geschiedenis getoetst wordt. Als in de wandelgangen van Camelot de affaire van Guenevere en Lancelot weergalmt, klinkt een liefdesbrief van John Lennon en Yoko Ono uit The New York Times.

Het stuk zit vol van dergelijke referenties. Een tekenend beeld: Merlijn, zowat de enige die verder zou moeten kijken dan de eigen tijd, ontwaakt in het begin op een hoop kranten. Of nog: volgens de Amerikaanse journalist die het Europese curiosum gadeslaat, zijn de ridders van de Ronde Tafel een ‘sterk merk’. En Arthur moet een ‘nieuw verhaal’ vertellen. Managertaal in de middeleeuwen. Is de Amerikaan de huidige koning Arthur, die orde op zaken wil stellen onder het mom van de totale vrede?

Kwetsbare macht

Postmoderne ingrepen leiden weleens tot goedkope grapjes en gemakkelijke boodschappen. Merlijn of Het Barre Land omzeilt die klip door die elementen niet al te opdringerig te integreren in een dynamische mozaïek van eerder lineaire scènes en muziek. Die laatste, een knappe live soundtrack van het Leuvense duo Hydrogen Sea, doet het stuk baden in een hypnotiserende sfeer (al zou je in het theater geen oordopjes moeten dragen).

Akkoord, soms wordt het stuk een tikje uitleggerig, ook al omdat er begeleidende tekst op een scherm verschijnt, en het is moeilijk om de nevenplot rond de wel erg naïeve Arthur, Lancelot en Guinevere helemaal te geloven. Toch is het knap hoe deze jonge cast de originele tekst naar zijn hand weet te zetten. Merlijn, geen mysterieuze langbaarddrager maar de kortharige Ellen Sterckx, is machtig en kwetsbaar tegelijk. Zelden zulke goede dierenimitaties gezien, trouwens. Arthur en Mordred, traditioneel de vertegenwoordigers van goed en kwaad, worden erg genuanceerd neergezet door Adam Dehaspe en Willem Herbots.

Camelot pretendeert het model te zijn van de grote wereld buiten haar muren, maar die wereld, die barbaars en chaotisch zou zijn, zien we niet. Wie begint met een oorlog? Altijd de ander, zegt Arthur. De versterkte mythische burcht in Merlijn of Het Barre Land voelt plots enorm nietig aan, zeker als het ze aan het eind in kosmisch perspectief geplaatst wordt. Camelot wordt gammel, de Ronde Tafel eindigt als een vierkant die alle acteurs draaiende houden. Hoop smeult slechts na.