'Mensen zijn geen IKEA-bouwpakketjes'

Julie Van Minnebruggen, Maïté van Genugten en Hannes Van Borm ploffen in de zetel in de artiestenfoyer in OPEK. Samen met nog negen andere dansers staan ze binnenkort op de planken in Human Instruction Manual. Ze hebben net hun allereerste doorloop voor publiek achter de rug. En die was veelbelovend.

Waarover gaat de voorstelling?
Julie: 'Human Instruction Manual gaat over de menselijke handleiding. Over hoe iedere persoon anders in elkaar zit en dus een andere benaderingswijze nodig heeft.'

Hannes: 'Daarbij kijken we niet alleen naar individuen, maar ook naar interacties. Hoe reageert de ene persoon op iemand anders?'

Op welke manier herkennen jullie dat thema uit jullie dagelijks leven?
Julie: 'Wanneer je in een nieuwe groep komt of nieuwe mensen leert kennen, weet je meestal wel van jezelf welke specifieke rol je binnen die groep invult. Op zo'n rol, maar ook op je eigen karaktereigenschappen, kan je dagelijks botsen.'

'Het is belangrijk om je persoonlijke kenmerken op een manier duidelijk te maken aan elkaar. Dat hoeft niet per se door letterlijk te zeggen "Dit ben ik en dit ben ik niet", maar je moet het wel een plaats geven.'

Hannes: 'In de voorstelling wordt het idee van de handleiding heel letterlijk genomen. Alsof je op een papier kan uitschrijven wie je bent en dat dan kan uitdelen aan nieuwe mensen die je ontmoet. In de realiteit gebeurt dat veel minder expliciet, maar ontdek je dat gewoon gaandeweg.'

Je geeft al aan dat er in de voorstelling heel hapklare gebruiksaanwijzingen worden gepresenteerd, maar tegelijkertijd wordt dat idee ook geproblematiseerd. Waarom proberen jullie dan toch zo'n 'gebruiksaanwijzing' te bereiken?
Julie: 'De voorstelling wil vooral de spot drijven met het idee dat we zo'n handleiding kunnen schrijven. Iedereen zit net heel complex in elkaar. We zijn geen IKEA-bouwpakketjes. Je kunt niet zoals bij een tafel neerschrijven hoe je een mens in elkaar moet zetten of hanteren.'

'Hoewel het zo niet werkt, hebben we dat voor de voorstelling toch proberen doen. Ik denk dat iedereen erg gebotst is op hoe moeilijk het is om een handleiding voor jezelf te schrijven. Je kunt heel praktische dingen zeggen, zoals "als ik moe ben, moet je me alleen laten". Maar wanneer je dieper graaft, is het soms heel confronterend om erover na te denken.'

Maïté: 'Vooral wanneer je het echt opschrijft. Door die instruction manual te schrijven besef ik soms beter hoe ik in elkaar zit. Ik pas mijn handleiding nu ook nog steeds aan. Er zijn nog steeds momenten waarop me nieuwe trekjes of gewoontes opvallen.'

Dus het is een manier om je ervan bewust te worden dat het complexer is dan je denkt.
Hannes: 'Ja. Pas op het moment dat je er actief naar op zoek gaat, besef je hoe je echt ineen zit. Iedereen kent zichzelf wel, maar we zijn er vaak niet zo bewust mee bezig.'

Jullie hebben dus echt zo'n handleiding voor jezelf moeten schrijven. Hoe zijn die dan in de voorstelling verwerkt?
Julie: 'Iedereen heeft deze zomer een individuele handleiding geschreven. We werden vrij gelaten in hoe we die precies wilden uitwerken en brengen. Niet alles zit nu in het eindresultaat, maar uit die opdracht zijn heel verschillende resultaten voortgekomen waarmee we daarna hebben gespeeld.'

Hannes: 'Oorspronkelijk ben ik bijvoorbeeld begonnen met een powerpointpresentatie over mezelf. Nu begint mijn stuk in de voorstelling alsof ik een TEDx talk ga gegeven, dus dat presentatie-effect zit er nog steeds in.'

Maïté: 'Ik had dan weer een hele opstelling met microfoons gemaakt, alsof er een persconferentie bezig was. Het is leuk om te zien hoe iedereen daar op zijn eigen manier aan is begonnen en hoe dat dan verder is uitgewerkt. Dan zie je dat iedereen echt wel anders is.'

Eigenlijk is de manier waarop je dat invult dus ook een deel van je handleiding.
Hannes: 'Inderdaad.'

Julie: 'Er waren ook mensen, waaronder ikzelf, die niet graag praten op een podium. Ook met zulke persoonlijke eigenschappen werd veel rekening gehouden.'

Hoe hebben jullie vanuit dat denkproces dan de stap naar dans gezet?
Hannes: 'Voor de dansstukken zijn we vanuit veel verschillende dingen vertrokken.'

Julie: 'Mijn duet met Maïté gaat bijvoorbeeld over aanraking en knuffelen en over het gemis daarvan tijdens corona. Dat is begonnen met allerlei foto's waarop verschillende manieren om te knuffelen stonden afgebeeld, maar ook beelden over hoe je net niet kan knuffelen.

Maïté: 'In een ander stuk dragen we maskers en dat heeft eerder iets futuristisch en robotachtig.'

Julie: 'Al het materiaal is zelf gemaakt, maar het is niet per se ontstaan vanuit de manuals die we hebben geschreven.'

Zijn jullie door deze voorstelling ook bewuster gaan letten op andere mensen hun handleiding?
Hannes: 'Ik heb in ieder geval momenten gehad waarop ik bij andere dansers uit de groep dingen uit hun handleidingen in het echt tegenkwam. Bij mijn eigen vrienden, waarvan ik niet zo'n letterlijke handleiding heb, ben ik me daar minder van bewust, maar ken ik ze wel.'

Julie: 'Je leert de handleiding van mensen waar je veel mee omgaat automatisch kennen. Je wordt je daar geleidelijk aan van bewust en herkent bepaald gedrag dan terug. In een interactie met nieuwe mensen heb je die informatie nog niet. Je bent daar dan ook niet zo hard mee bezig.'

Als je de voorstelling zelf als een echte handleiding zou zien, welke 'gebruiksaanwijzing' hoop je dan dat het publiek eruit meeneemt?
Hannes: 'Ik denk vooral dat het een aansporing is om zelf eens na te denken over je eigen handleiding. Je krijgt onze volledige handleiding, maar waarschijnlijk zie je ons niet meer terug. Die concrete instructies doen er dus niet zoveel toe. Het is nuttiger om te beseffen: "Iedereen heeft zo'n handleiding, wat is die van mij?"'