Meeslepende oorlogsfilm zoekt naar nuance

Regisseur Tim Mielants, bekend van de wereldberoemde BBC-serie Peaky Blinders, herwerkte het bekroonde verhaal van de Antwerpse schrijver Jeroen Olyslaegers naar het format van een film. 

'Ik stond erbij en ik keek ernaar', de tagline van Wil zet meteen de toon voor het verhaal dat het Vlaamse oorlogsepos wil brengen en de vragen die het aan haar kijkers wil stellen. Wat zouden wij doen wanneer we in een context van bezetting keuzes moeten maken over leven en overleven? 

Bezet België

Het is voer voor een twee uur durende, beklijvende film die zeer goed de gespannen sfeer in een door de nazi's bezet België tijdens de Tweede Wereldoorlog weergeeft. Wil verveelt nooit, mede doordat het verhaal in een hoog tempo wordt verteld. 

Je waant je aanwezig in één van de zwaarste periodes in onze recente geschiedenis: de uitzichtloosheid van de bezetting en gruwel van het nazi-regime hangt als een gewichtig deken over de hele film.

Centraal in het verhaal staan de twee Antwerpse politieagenten Wilfried 'Wil' Wils (gespeeld door Stef Aerts) en Lode Metdepenningen (Matteo Simoni) en Yvette (Annelore Crollet), de zus van die laatste. Wanneer Wil en Lode tijdens een patrouille door een Duitse soldaat meegevraagd worden om drie Joden te arresteren, leidt dat tot een dramatische gebeurtenis die gedurende de hele film blijft sluimeren.

Het verdere verloop van de film toont hoe de hoofdpersonages met de nasleep van deze gebeurtenis proberen omgaan. Onderweg passeren ze zowel collaborateurs als verzetslieden, en uiteraard kan ook de nodige romantiek niet ontbreken. Aan het einde van deze rit zal Wil uiteindelijk geconfronteerd worden met de keuze tussen zijn geweten of overleven.

Grijswaarden

Toch is het net in het poneren van die ethische vraagstukken dat de film het meest tekortschiet. De nazi's en collaborateurs lijken allemaal door en door slecht, de hoofdpersonages betuigen dan weer uitzonderlijke moed in dienst van het verzet.  

De dramatische gebeurtenissen in het begin van de film zorgen dan misschien voor een aangrijpend plot, maar leggen wel een hypotheek op de grijstinten die de oorlogsprent zo graag wil verkennen. 

Het personage Wil staat van in het begin gedwongen aan de juiste kant van de geschiedenis en zal op het einde van de film evenzeer gedwongen worden van kant te veranderen. Dat laat weinig ruimte voor nuance. Iemand die met het mes op de keel beslissingen moet maken, heeft zelden de weelde zich daar morele vragen bij te stellen. Of zoals de film het zelf verwoordt: 'Dit gaat over overleven, geweten dat is een luxe.' 

De belofte om de grijswaarden op te zoeken komt er zo niet helemaal uit. Toch zijn het net die grijswaarden die deze film echt hadden kunnen onderscheiden van zovele andere oorlogsfilms. We verlaten de bioscoop met een stomp in de maag, maar de grote ethische vragen zijn helaas nog niet beantwoord.